Þjóðlíf - 01.10.1988, Blaðsíða 12

INNLENT
VINSTRI STJÓRN ÁN VE
Stjórnarmyndunarviðræðumar í fullum gangi. Ævintýranleg spenna og mikill hraði
einkenndi viðræðurnar eins og sjá má á þessari mynd.
Mynd: Magnús Reynir/Alþýðublaðið.
Fréttaskýring um nýja ríkisstjórn
Ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar;
Framsóknarflokks, Alþýðuflokks og Al-
þýðubandalags er fyrsta vinstri stjórnin á
íslandi sem mynduð er án tilverknaðar og
þátttöku hinnar skipulögðu verkalýðshreyf-
ingar. Stjórnarmyndunin tók skemmri tíma
en dæmi eru um í sögu lýðveldisins. Þar sem
sömu ráðherrar sitja í ríkisstjórn fyrir Al-
þýðuflokk og Framsóknarflokk og sátu í síð-
ustu ríkisstjórn, hefur athyglin beinst meira
að Alþýðubandalaginu og þar var mest tekist
á um þátttöku í stjórninni.
Sjálfstæðisflokkurinn sat sem lamaður eft-
ir stjórnarslitin og eftir að Alþýðubandalagið
er komið inn í ríkisstjórn — í vissum skilningi
í stað Sjálfstæðisflokks — þá svíður mörgum
Sjálfstæðismanninnum enn meira. Og mörg-
um þeirra verður brotthvarf Sjálfstæðis-
flokks úr landstjórninni enn óskiljanlegra.
Hins vegar sauð upp mikil heift og reiði
þegar stjórnarslit voru komin í kring — og
enn eimir eftir af þessari reiði eins og sjá má í
flestum fjölmiðlum landsins. Albert Guð-
mundsson gerði ítrekaðar tilraunir til að
koma flokki sínum inn í ríkisstjórn en fór
einkar klaufalega að því, — byrjaði á Sjálf-
stæðisflokknum en sneri síðan við honum
baki þegar sýnt var að Sjálfstæðisflokkurinn
tæki ekki þátt í nýrri ríkisstjórn. Kvennalist-
inn hélt fast við grundvallarprinsipp sitt um
kosningar, sem hefðu auðvitað verið rök-
réttar við þessar aðstæður, og gengu ekki í
alvöru til stjórnarmyndunarviðræðna. Innan
Alþýðubandalagsins var mikill áhugi á þátt-
töku í ríkisstjórn og harkalega tekist á um
málið.
Samningsréttur og
helgispjöll
Meðferð samningsréttar stóð í mörgum á
vinstri vængnum og bæði Kvennalistinn og
Alþýðubandalagið settu fyrir sig lögin um
bann við samningum sem voru í gildi og eru.
Umræða um málið varð hinn bóginn til þess
að menn fóru að velta fyrir sér hvernig væri
komið fyrir samningséttinum yfirleitt og
hver þróun hans hefði verið. Og þegar hver
spurði sjálfan sig, kom í ljós, að samnings-
rétturinn var framseldur réttur; réttur sem
verkalýðsfélag framseldi verkalýðsfélaga-
sambandi, sem framseldi miðstjórn alþýðu-
sambands, sem framseldi hann samninga-
nefnd, sem framseldi hann ríkisvaldi o.s.frv.
Hér væri m.ö.o. um firrtan rétt að ræða og
kominn tími til að endurskoða klisjur urn
„hinn helga rétt“. Umræðan um samnings-
réttinn var hin athygliverðasta, eins og kom
t.d. fram í grein Gests Guðmundssonar í
Þjóðviljanum um málið.
Á sama tíma og þrefað var um málið innan
Alþýðubandalagsins var tekist á um það í
stjórnarmyndunarviðræðunum. Samkomu-
lag var nokkurn veginn komið á borðið um
samnningsfrelsi 1. janúar þegar í ljós kom að
nokkrir verkalýðsleiðtogar voru harðsnúnir
andstæðingar samningsfrelsis á þessum tíma.
Þeir vildu halda sig við 1. mars, en þá eru
samningar flestra verkalýðsfélaga lausir. Að
sjálfsögðu veikti þetta andófið innan Al-
þýðubandalagsins, en það hafði snúist að
mestu um samningsfrelsið. Og í ljós kom að
fleiri en pólitískir leiðtogar Alþýðubanda-
lagsins voru reiðubúnir til „helgispjalla“
gagnvart samningsrétti.
Ásmundur einangraður
Andstaðan innan Alþðubandalagsins var
auðvitað margbrotin. Margir andstæðingar
12