Þjóðlíf - 01.10.1988, Blaðsíða 77

UPPELDISMÁL
Þarf að taka mið af
grasrótartarfinu
Selma Dóra Þorsteinsdóttir er forstöðukona
Hálsaborgar. í samtali við Þjóðlíf hvaðst hún
binda miklar vonir við þetta samvinnuverk-
efni. „Mikilvægast er að nú hafa fóstrur og
kennarar byrjað að taka á málunum í sam-
einingu. Samstarfið er hafið þó það hafi enn
ekki skilað þeim árangri sem við vonumst
eftir. Stjórnvöld verða að móta sér skýrari
stefnu varðandi dagvistaruppeldið og von-
andi taka þau mið af því grasrótarstarfi sem
hér hefur verið unnið“, sagði Selma Dóra.
Hún bætti því jafnframt við, að nauðsynlegt
væri að samræma þyrfti menntun fóstra og
kennara til muna, því einungis þannig væri
hægt að skapa eðlilega samfellu í uppeldi og
menntun barnanna.
fannst okkur við vera komin nær því sjónar-
miði að litið væri á dagvistarheimili sem
raunverulegar uppeldisstofnanir. Það verð-
ur að segjast eins og er að því miður er oft
litið á okkur sem einhverskonar félagslegt
úrræði, — úrræði til að fleyta þjóðfélaginu
áfram vegna þarfa atvinnulífsins og foreldra.
Þessum viðhorfum viljum við breyta. Eg tel
eðlilegt að dagvistarheimilin fái opinberlega
viðurkenningu á því að vera uppeldis- og
menntastofnanir, á sama hátt og skólarnir, í
stað þess að vera einhverskonar félagslegt
úrræði. Skólarnir hafa fengið þessa viður-
kenningu og því ekki aðrar uppeldisstofnan-
ir.
Þú talar um að litið sé á dagvistarheimilin
sem nokkurskonar félagslega úrlausn en að
skólarnir hafi fengið opinbera viðurkenn-
ingu á því að vera menntastofnanir, tilkomn-
ar barnanna vegna. Hver er að þínu mati
meginmunurinn á starfsháttum skóla og
dagvistarheimila?
— Það er þó nokkur munur á starfshátt-
um skóla og dagvistarstofnana, þó svo að
markmiðið sé það sama, þ.e.a.s. að koma
börnunum til mennta og þroska. T.d. er
hópastærðin mjög ólík. Við erum yfirleitt
með mun færri börn í hópum heldur en skól-
arnir, því við þurfum að taka tillit til mun
fleiri sérþarfa hjá börnunum. Og eins og ég
minntist á áðan höfum við börnin mun leng-
ur yfir daginn en skólarnir, eða allt upp í 9
tíma á dag. Hvað varðar leikrými eða vinnu-
aðstöðu eru yfirleitt tvær stofur fyrir hvern
hóp á dagvistarheimilunum, en í skólunum
er einungis um eina kennslustofu að ræða.
Og síðast en ekki síst eru námsgögn og náms-
efni mjög ólík hjá þessum stofnunum. Að
hluta til orsakast þetta af því að við erum
með ólíka aldurshópa sem eðlilega þurfa ólík
námsgögn, en hinsvegar er ástæðan e.t.v. sú
að við á dagvistarheimilunum höfum ekki
aðgang að neinni námsgagnastofnun á sama
hátt og skólarnir. Og einmitt hér erum við
komin að býsna mikilvægu atriði. Kennara-
háskólinn hefur samkvæmt lögum þeirri
skyldu að gegna að stunda rannsóknir á sviði
kennslu í grunnskólum. En þar sem fóstur-
skólinn er ekki á háskólastigi er ekki krafist
neinna rannsókna eða neins þróunarstarfs í
tengslum við dagvistarheimilin. Meðan svo
er má vera ljóst að erfiðleikum er bundið að
stunda markvisst og heppilegt uppeldisstarf
innan dagvistargeirans.
Telur þú að undirstrika þurfi markmið
dagvistaruppeldis betur en nú er með lögum,
þannig að dagvistarheimili verði eitthvað
annað og meira en félagsleg úrræði foreldra
og vinnumarkaðar?
— Það hlýtur að vera alveg ljóst að að-
gerða er þorf. Ég get ekki séð hvaða tilgangi
það þjónar að líta einungis á skólann sem
einu menntastofnunina, þar sem allt alvöru-
nám á sér stað. En til þess að hægt sé að
vinna markvisst að slíku þarf skilning stjórn-
valda og síðast en ekki síst vilja til að gera
betur. Þingsályktunartillaga Hjörleifs Gutt-
ormssonar leggur að mínu mati aukna
áherslu á menntunarhlutverk dagvistar-
heimila. Tillaga hans er að miklu leyti í sam-
ræmi við stefnu Evrópuráðsins í uppeldis- og
menntamálum. í nýútkominni skýrslu
Evrópuráðsins segir einmitt eitthvað á þá
leið ... að það sé mjög mikilvægt að sam-
ræma uppeldi og menntun barna í aðildar-
ríkjum Evrópuráðsins. Og í þessu sambandi
tel ég rétt að benda á þá staðreynd að víðast
hvar í aðildarríkjum Evrópuráðsins er
Leikurinn er aðferð til að læra
Hafdís Ágústsdóttir, er kennari í yngstu
bekkjardeildum Seljaskóla. í samtali við
Þjóðlíf tók hún undir þau orð Selmu Dóru og
Fannýjar, að stjórnvöld þyrftu að sinna má-
lefnum yngstu barnanna mun betur en verið
hefur. Hún hvaðst binda miklar vonir við
þetta verkefni og taldi að skólarnir gætu tek-
ið sér margt til fyrirmyndar frá dagvistar-
heimilunum. „Við erum oft gagnrýnd fyrir
það af foreldrum og öðrum, sem standa utan
við skólastarfið, að ekki sé lögð nægjanleg
áhersla á bóklega kennslu í upphafi skólag-
öngunnar. Ég tel leik barnanna hinsvegar
mjög mikilvægan fyrir þroska þeirra, því að á
þann hátt geta þau tileinkað sér ákveðið
sjálfstæði í vinnubrögðum og aukið hæfni
sína til samvinnu. Leikurinn er aðferð barns-
ins til að læra. Að þessu leytinu koma dagv-
istarheimilin betur til móts við þarfir barn-
anna en við“, sagði Hafdís um leið og hún
undirstrikaði miklvægi þess að fóstrur og
kennarar fengju aukin tíma til að efla sam-
starfið milli þessara uppeldisstofnana.
fræðsluskylda barna frá 2ja-3ja ára aldri. Að
sjálfsögðu ætti ísland að vera á meðal þess-
ara ríkja. En ég tel hinsvegar eðlilegt að
ganga lengra, því ég tel eðlilegt að fræðslu-
skyldan hefjist þegar fæðingarorlofi lýkur.
Um þetta hefur verið mikið rætt á Norður-
löndum og þess vildi ég óska að samstaða
næðist um þetta mál. Ég tel rétt að Norður-
löndin gangi fram með fordæmi á þessu sviði
og hafi þannig áhrif á stefnu annarra
Evrópuþjóða í dagvistunarmálum. Við vit-
um það öll að börn frá unga aldri hafa þörf
fyrir fræðslu og aðgang að leik og starfi með
jafnokum. Að loka augunum fyrir þessu er
það sama og stinga höfðinu ofaní sandinn.
Nú höfðu dagvistarheimilin Hálsaborg og
Hálsakot samstarf við Seljaskóla síðastliðinn
vetur. Telurðu að það samstarf hafi orðið til
góðs og má vænta að fleiri geri slíkt hið
sama?
— Ég tel svo sannarlega að hér hafi tekist
vel til. Sumpart byggðist þessi samvinna á
frumkvæði þess fólks sem við þessar stofnan-
ir vinnur og ég tel eðlilegt að stutt verði vel
við bakið á því við þessa vinnu. Til að sam-
starf á borð við það sem var í Seljahverfi
síðastliðinn vetur geti breiðst út í önnur
hverfi þarf að efla umræðuna um þessi mál,
skipuleggja fundi og jafnvel koma á fót nám-
skeiðum fyrir fóstrur og kennara. Það þarf
að móta einhverja fyrirmynd fyrir þetta sam-
starf skóla og dagvistarheimila, því annars er
hætt við að þetta frumkvæði úr Seljahverfinu
renni út í sandinn. Það þarf að hlúa verulega
að þróunarverkefninu og sýna þessum
brautryðjendum þann áhuga sem starf þeirra
vissulega verðskuldar, sagði Fanný Jóns-
dóttir að lokum.
Kristján Ari.
77