Þjóðlíf - 01.10.1988, Blaðsíða 55

ÞJÓÐFÉLAGSMÁL
A dvalarheimilum sakir örbirgðar
Fólk, sem fullfært væri um að sjá um sig
sjálft er bundið stofnunum af
fjárhagsástæðum. Margir aldraðir þekkja
ekki þau réttindi, sem þeir hafa. 1100 á
biðlistum.
„Það er því miður alltaf nokkuð það, að
aldrað fólk sé inni á dvalarheimilum af fé-
lagslegum ástæðum,“ sagði Þórir S. Guð-
bergsson forstöðumaður Ellimáladeildar
Reykjavíkurborgar í samtali við Þjóðlíf.
„Þetta fólk á þá ekki þak yfir höfuðið og
verður að sækja um vist á heimilum, þótt það
hafi hugsanlega alls ekki þörf fyrir alla þá
þjónustu, sem þar er veitt.“
„Ellimáladeild Reykjavíkurborgar var
sett á laggirnar 1967 um Ieið og Félagsmála-
stofnun Borgarinnar hóf störf. Þá voru elli-
Iífeyrisþegar í Reykjavík um 5000. Nú eru
þeir orðnir um 11000. Verkefni Ellimála-
deildar er fyrst og fremst í því fólgið að veita
fólki 67 ára og eldri upplýsingar og ráðgjöf
um þeirra réttindi og þeirra stöðu. Leiðrétta
misskilning í sambandi við bætur Trygging-
astofnunar o.s.frv. Stærsti málaflokkurinn
er húsnæðis- og vistunarmálin, og þau mál
hafa vaxið mjög í sniðum á síðustu árum.
Fyrstu vernduðu íbúðirnar voru reistar árið
1972 að Norðurbrún, og síðan hafa verið
reistar íbúðir í Furugerði, Lönguhlíð og Dal-
braut, auk vistheimilanna að Droplaugar-
stöðum og Seljahlíð. Aukningin hefur því
verið ör.
Stofnunin hefur einnig umsjón með félags-
og tómstundastarfi aldraðra í borginni. 1972
var fyrsta félags- og þjónustumiðstöðin tekin
í notkun að Norðurbrún 1. Nú eru þær orðn-
ar níu, og flestar reistar beinlínis með þarfir
aldraðra í huga. Tvær eru núna í byggingu, á
Vesturgötu 7 og að Aflagranda.
Hvað er mikill hluti aldraðra Reykvíkinga
heima hjá sér og hve margir á stofnunum?
„Líklega í kringum 10 prósent í einhvers
konar verndaðri íbúð eða á dvalarheimili.“
Hvað eru margir á biðlistum?
„Á biðlistum hjá Reykjavíkurborg eru
1000-1100 manns, fyrir utan þá, sem eru á
biðlistum hjá einkastofnunum í borginni.
Síðan fer það eftir því hvernig ástand hvers
og eins er hve lengi hann þarf að bíða. Ekki
er hægt að fara eftir því hve fólk hefur beðið
lengi.“
Hvernig er ákveðið hver fer á hvaða heim-
ili?
„Þriggja manna starfshópur metur hvern
þann, sem sækir um vist á dvalarheimili eða
íbúð. Upplýsingunum er síðan safnað saman
í einn gagnabanka með læknisvottorði, fé-
lagslegum aðstæðum o.fl. Tökum einfalt
dæmi: 75 ára einstaklingur sækir um. Hann
hefur verið í leiguhúsnæði alla sína ævi.
Kannski hrakist um á milli íbúða og verið
sagt oft upp. Hann hefur sæmilega heilsu og
vill bjarga sér sjálfur. Hann hefur ekki haft
þörf fyrir heimilishjálp. Þessi einstaklingur
myndi líklega fá pláss í verndaðri þjónustu-
íbúð.
Annar einstaklingur hefur orðið að fá
mikla heimilishjálp o.s. frv. og honum yrði
fengið pláss á dvalarheimili."
Er þá lítið um, að fólk sé inni á dvalar-
heimilum, sem alls ekki þyrfti að vera þar. Sé
þar jafnvel af félagslegum ástæðum?
„Því miður fer ekki á milli mála, að það
þekkjast slíks dæmi. Ég hef heyrt starfsfólk
tala um, að fólk komi þarna inn af félagsleg-
um ástæðum. Þá er stundum um húsnæðis-
vandræði að ræða. Fólk rekst um á almenn-
um leigumarkaði, treystir sér ekki til að
greiða háa húsaleigu af ellilífeyrnum sínum
og getur það raunar ekki. Sumt af þessu fólki
hefur sótt um hér hjá okkur að fá styrk til að
greiða húsaleiguna, og margt af því á rétt á
slíku, en aðrir sækja beinlínis um pláss á
dvalarheimilum, þótt þeir þurfi ekki á þeirri
þjónustu að halda, sem þar er veitt. Þetta er
bláköld staðreynd.“
Er mikið af fólki á biðlistunum, sem er í
algjörri húsnæðisneyð?
„Um 27 prósent af fólkinu, eða 250-300
manns, býr í leiguhúsnæði eða hjá aðstand-
endum. Um 70 prósent búa þá í eigin hús-
næði eða óskiptu búi.“
Koma mörg mál til ykkar kasta, vegna þess
að fólk, sem setið hefur í óskiptu búi, verður
að selja og láta skipta arfi?
„Ekki er hægt að segja að mörg slík mál
komi upp á hverju ári. Þó eru þau nokkur á
hverju ári. Þá er ekkillinn eða ekkjan neydd
til að selja sína íbúð, og hefur oft og tíðum
heldur ekki tök á að kaupa sér nýja íbúð á
almennum sölumarkaði. Nú hefur hins vegar
Þórir S. Guðbergsson: „Á biðlistum hjá
Reykjavíkurborg eru 1000-1100 manns.“
Spjallað við Þóri S.
Guðbergsson
lögum verið breytt í þá átt að hjón geta gert
með sér samning um, að það þeirra, sem lifir
hitt, geti setið í óskiptu búi. Við höfum hins
vegar orðið vör við að fólk veit almennt ekki
af þessum reglum. Hins vegar er það mín
skoðun, að það ættu að vera réttindi allra
þeirra, sem sitja í óskiptu búi, að enginn geti
krafist þess, að því sé skipt upp.“
Furðulegar reglur um
ráðstöfunarfé
„Eitt er það, sem ég vildi nefna að lokum,
og okkur finnst mörgum einkennilegt. Það
er í sambandi við ráðstöfunarfé fólks á dval-
arheimilum og hjúkrunardeildum. Meðan
55