Þjóðlíf - 01.10.1988, Blaðsíða 44

MENNING
hátíðinni hérna í fyrrahaust, og var gengið frá öllum formsatriðum
vegna inngöngu fyrsta sovéska Pen-klúbbsins í sögunni. Þóttu þetta
mikil tímamót.
Þennan bakgrunn, þessa fyrrunt liægri slagsíðu er samt rétt að hafa í
huga til að skilja að einhverju leyti deilurnar sem settu mestan svip á
þingið í Suður Kóreu sem var nú í byrjun september.
I Suður Kóreu búa rúmar 40 millj. manna, þar af fjórðungurinn í
höfuðborginni Seoul (frb. Sól, en ekki se-úl. Se-úl er framburður
hliðstæður við nef-jork). Kórea hefur löngum verið talsvert veldi í
Austur Asíu, og ásamt Kínverjum helsta menningarþjóð heimshlut-
ans, miklu fremri Japönum til að mynda í gegnum aldirnar. Bók-
menntir hafa verið þar í miklum metum, sér í lagi ljóðlist, og hafa
ljóðskáld þar notið ríflegra opinberra styrkja með litlum hléum frá
því um 1200. Lengst af þessari öld hefur saga þjóðarinnar verið
dapurleg einsog öllum er kunnugt. Meðan Japanir voru á árunum
eftir stríð að byggja upp nútíma iðnríki í sínu landi var sturlungaöld í
Kóreu, stríð með erlendum íhlutunum og loks skiftingu landsins
með allri þeirri tortryggni sem slíku fylgir.
E n nú er mikill framfaratónn í forystmönnum landsins, þar er
uppbyggingin gífurlega hröð um þessar mundir, iðnaðarframleiðsl-
an stóreykst og útflutningur á háþróuðum varningi margfaldast.
Þeir eru sagðir vera að taka Japani á eigin bragði; framleiða japans-
kar vörur með minni tilkostnaði en Japanir sjálfir, sem felst náttúr-
lega í agnarsmáum launum og lélegum aðbúnaði verkafólks. Segja
fyrirmenn að slík sjálfsafneitun alþýðunnar beri vott um þá áherslu
sem þjóðin leggi á að komast sem fyrst í fremstu röð iðnþróaðra
þjóði, þótt flesta reyndar gruni að alþýðan hafi ekki sérlega mikið
verið spurð álits. En til að heimsbyggðin verði vitni að öllum þessum
framförum eru ráðamenn nú iðnir við að hóa í allkyns fólk utanúr
veröldinni og láta það njóta kóreskrar gistivináttu um stundarsakir:
Olympíuleikarnir eru stærsta matarveislan af því tagi, en Pen þingið
kokteilboð fyrir intelligensíuna; menn sem líklegir eru til að skrifa
um og segja frá þegar heim er komið. Þetta voru Sovétmenn alltaf að
gera fram eftir öllu; bjóða til sín sendinefndum frá fjarlægum lönd-
um til að verða vitni að þeim framförum sem þjóðskipulagið, komm-
únisminn, hafði fært þeim, og urðu margir ekki svo lítið hrifnir sem
komu og sáu allar hnoðnaglaverksmiðjurnar í Kákasus og raforku-
verin í Usbekistan meðan allt var í kreppu og stöðnum á vesturlönd-
um. Heimsóknir manna úr Evrópu og Ameríku til Austur Asíuland-
anna eru dáldið farnar að minna á þetta, nema hvað núna á að sýna
fram á yfirburði kapítalismans, og munu þeir einhverntíma eiga eftir
að virka hlægilegir sem nú á dögum prédika fyrir þjóðum einsog
íslendingum að sjálft sæluríkið sé uppsprottið í Singapúr, Suður
Kóreu eða Hong Kong.
En það sem kannski vekur mesta athygli útlendinga í þessu Asíul-
andi er einhver ódrepandi sigurvissa yngri kynslóðanna. Viljakraft-
urinn glóir í augum fólks, sannfæring um að ekkert geti staðist því
snúning. Menn kannast við þetta sem fylgst hafa með handboltalan-
dsliði Suður Kóreu og frægt er orðið. Þeir eru nýbúnir að læra þessa
íþróttagrein, virða ekki margar af helstu kennisetningum varðandi
leikskipulag, tefla fram liði smávaxinna og að því er virðist veik-
byggðra leikmanna, sem koma svo inná völlinn og með glott á vör
rúlla upp hinum tröllvöxnu og ósigrandi rumum Austur Evrópu-
þjóðanna. Ungu menntamennirnir sem sóttu Penþingið og maður
var að hitta þar voru einhvernveginn af sama tagi og handbolta-
landsliðið. Það voru sko engir tossar. A ýmiskonar samkundum var
maður að lenda á samræðum við heimamenn sem kemur svo á
daginn að hafa glæsilegar doktorsgráður frá fínustu háskólum vera-
ldar, tala allskyns tungumál reibrennandi, og virðast jafn vel heima í
flestu sem ber á góma. Sem dæmi má nefna konu sem við íslending-
arnir lentum eitt sinn til borðs með; þar sátu líka Þjóðverji og
Fransmaður. Hún talaði ensku við okkur mörlanda, en skifti einsog
ekkert væri yfir í frönsku og þýsku þegar það passaði. Og auðvitað
kunni hún bæði japönsku og kínversku einsog móðurmálið, annað-
hvort væri nú. Hún hafði stúderað í Oxford og Sorbonne og víðar og
Hér sjást þeir á spjalli Alexander Blokk framkvæmastjóri Pen (í
Ijósa jakkanum), Kóreu-Kim (með myndavélina á öxlinni) og
fleiri góðir.
skrifað tvær doktorsritgeðir, aðra í heimspeki en hina í miðaldabók-
menntum. Annar við borðið var forstöðumaður einhverrar þjóð-
menningar-stofnunar (Árnagarðs?) sem var svo sprenglærður að
menn svimaði af að lesa allar lærdómsgráðurnar frá helstu háskólum
vesturlanda sem taldar voru upp á nafnspjaldinu hans. Þetta var
maður á fertugsaldri. Einnig var þarna ljóðskáld sem varð kunningi
okkar Sigfúsar, gaf okkur ágæta ljóðabók eftir sig í enskri þýðingu.
Hann skrifaði doktorsritgerð í lögum við Harvardháskóla, og var nú
prófessor í lagadeild háskólans í Seoul. Hann langaði dálítið að
skifta um starf. og hafði verið boðin prófessorsstaða í kínverskum
bókmenntum. en hann var búinn að vera að stúdera þær öllum
aflögustundum undanfarin 20 ár. Hann var 42 ára, og sagði að fólk
af sinni kynslóð hefði yfirleitt aldrei tekið sér frí, það væri helst nú í
seinni tíð að það væri farið að losna svo um að menn tækju sér
kannski orlof einn og einn sunnudag til þess að aka útfyrir bæinn
með fjölskylduna.
I bland við heimsborgaraháttinn eru svo þjóðhættir sem við
Islendingar þekkjum mjög vel, einsog sú árátta að vera alltaf að
spyrja útlendinga hvað þeim finnist um landið, neyða þá til að hrósa
því. Við hittum þarna danskan höggmyndara sem hafði verið feng-
inn til að gera myndlist vegna Ólympíuleikanna. Hann hafði verið
boðaður í viðtal í kóreska útvarpið, en þegar til kom vildu þeir
einungis fá hann til að róma fegurð höfuðborgarinnar. Honum
fannst borgin hryllilega ljót, og hafði dáldið til síns máls, og þótt
hann reyndi að losa sig undan spurningunum veð vinsamlegum
almennum hrósyrðum („den er skidedejlig“ sagðist hann hafa sagt)
þá fundu útvarpsmennirnir inná að hrifningin risti grunnt. kvöddu
hann í styttingi og viðtalið var aldrei sent út.
Þegar koma svona saman góðar gáfur og menntun, og svo þessi ákafi
til að auglýsa og útbreiða hróður lands og þjóðar, verða til harðs-
núnir og öflugir talsmenn; voru þeir ekki kallaðir „agentar" sem
rómuðu gæði nýja heimsins á liðinni öld? Þessu metnaðar- og kapp-
sfulla fólki tefldu stjórnvöld miskunnarlaust fram, og þegar það
kemur inní hóp værukærra og örlítið veisludasaðra fagurkera einsog
Pen-samtökin eru, verður fyrirstaðan ekki mikil.
Ég var á Pen-þingi í Hamborg árið 1986 og fylgdist þar með heitum
umræðum um það hvort halda ætti umrætt þing í Suður Kóreu að
tveimur árum liðnum. Um það voru tilbúin glæsileg boð kóreska
44