Frjáls verslun - 01.04.2013, Page 115

FRJÁLS VERSLUN 4. 2013 115
jákvæðri þróun þar. Viðnámsþróttur
bankanna hefur aukist, auk þess sem
efnahagsbatinn er viðvarandi, þótt hægt
hafi nokkuð á honum á síðustu mánuðum.
Við bendum hins vegar ávallt á áhættur,
enda er það okkar hlutverk að benda
á mögulegar áhættur. Þetta er sér í lagi
mikilvægt ef það er mögulegt að grípa
til ráðstafana til að minnka líkurnar á að
áhætturnar verði að raunveruleika. Við
bendum sérstaklega á að helstu áhættu ­
þættirnir fyrir fjármálakerfið um þessar
mundir séu uppgjör innlánsstofnana í slita ­
meðferð, fjármagnshöftin og losun þeirra,
endurfjármögnunaráhætta, staða Íbúða ­
lánasjóðs og stjórnmálaleg áhætta. Það er
mikilvægt fyrir fjármálastöðugleika nú og
í framtíðinni að pólitískar ákvarðanir sem
varða fjármálakerfið og losun hafta séu vel
ígrundaðar.“
SkuLdALækkAnir gætu
HAFt neikvæð ÁHriF
hverjar metur þú líkurnar á því að Lands-
bankinn, orkuveitan og aðrir stórir skuld-
arar í erlendri mynt nái að endur fjármagna
sig þannig að þrýstingur á krónuna verði
ekki mjög mikill á næstu árum?
„Það er mjög erfitt að meta slíkt, en hins
vegar aukast líkurnar með minnk andi
skuld setningu skuldara, bættu lánshæfis­
mati ríkisins og bættu efnahags umhverfi
innanlands og utan. Það skiptir jafnframt
máli hvernig við vinnum úr þeim málum
sem nefnd voru hér að ofan, það er hvernig
fjármagnshöftin verða losuð og þar
með talið hvernig lausn verður fundin á
kvikkrónuvandanum og hvernig uppgjöri
innlánsstofnana vindur áfram. Hvernig
þau mál þróast getur bæði haft verulega
neikvæð áhrif á möguleika innlendra aðila
á að fjármagna sig erlendis, en jafnframt
jákvæða ef vel tekst til.“
hver er þáttur Seðlabankans í
endurfjármögnun þessara aðila? hversu
vel þekkið þið stöðu mála?
„Við fylgjumst vel með framvindu mála og
fáum reglulega upplýsingar frá innlendum
aðilum sem skulda fjármuni erlendis.“
Nú hefur ný ríkisstjórn í hyggju að
lækka verðtryggðar skuldir heimilanna,
í framhaldi af samningum við kröfuhafa
gömlu bankanna, eða til að byrja með með
stofnun leiðréttingarsjóðs.
hvernig hljóma þessar hugmyndir út frá
fjármálastöðugleika? Er einhver vandi að
koma þessu í verk?
„Það er ómögulegt að segja fyrir um áhrifin
á fjármálastöðugleika miðað við þær
upplýsingar sem liggja fyrir. Núna, þegar
þessu er svarað, hefur tillagan ekki verið
útfærð. Skuldalækkanir gætu haft neikvæð
áhrif á fjármálastöðugleika, en einnig
jákvæð. Því tel ég mikilvægt að tillögurnar
verði greindar út frá meðal annars áhrifum
á heimili, ríkissjóð, efnahagslífið og
fjármálastöðugleika.“
menn hafa höggvið eftir því að ekkert
er fjallað um Íbúðalánasjóð í nýjum
stjórnarsáttmála. hvernig metur þú
áhættu þjóðarbúsins vegna rekstrarvanda
Íbúðalánasjóðs og hvernig er hægt að leysa
hana? Er það forgangsverkefni?
„Nýr félagsmálaráðherra hefur þegar sagt
að þetta sé forgangsverkefni, sem er gott.
Áhætta ríkissjóðs er þónokkur, enda hefur
ríkissjóður þegar þurft að leggja sjóðnum
til verulega fjármuni eða 46 milljarða króna
sem nemur meiru en 5% af öllum útlánum
sjóðsins.“
„kvikAr“ krónueignir
kAnnSki ekki SvO kvikAr!
Nafnið á snjóhengjunni gæti verið til að
skapa ótta; hversu mikið vandamál er
þessi sjóhengja fyrir fjármálastöðugleika
á Íslandi?
„Ég tel að snjóhengja sé ekki réttnefni, sér
í lagi þegar litið er til þess sem aðilar hafa
viljað setja undir þessa „skilgreiningu“.
Kvikar krónueignir erlendra aðila,
sem eru nú rúmir 360 milljarðar króna,
hafa viðurnefnið „kvikar“ þar sem án
fjármagnshaftanna gætu þeir erlendu aðilar
sem eiga þessar eignir auðveldlega selt
þær, keypt gjaldeyri og flutt fjármunina úr
landi. Áhrifin á krónuna gætu því orðið
veruleg. Hins vegar er krónueign gömlu
föllnu bankanna oft bætt við þetta en hún
nemur um 450 milljörðum króna. Það er
tvennt sem má segja um þetta.
Í fyrsta lagi er ekki lengur ljóst að erlend­
um eigendum kviku krónueignanna sé
mikið í mun að komast með fjármuni sína
úr landi, að minnsta kosti hafa þeir ekki
áhuga á að fara með fjármunina úr landi
á hvaða gengi sem er. Þeim hefur staðið
til boða að taka þátt í gjaldeyris út boðum
Seðlabankans núna í nokkurn tíma og
þrátt fyrir að geta fengið evru fyrir 210
krónur hafa margir þeirra ekki tekið þátt
í útboðunum. Því er nokkuð líklegt að
þessar krónur séu ekki eins „kvikar“ og
talið var áður.
Í öðru lagi, varðandi það að bæta við
krónueignum gömlu bankana, þá eru
nú einungis 85 milljarðar króna lausir af
þessari 450 milljarða krónueign þeirra.
„Snjóhengjan“, ef kalla á þetta það, er því
nokkru minni en almennt er talað um.
Hún ógnar þó enn fjármálastöðugleika
ef fjármagnshöft yrðu losuð að öðru
óbreyttu.“
Snjóhengjan snerist fyrst um svonefnd
jöklabréf en síðan um aflandskrónur fastar
inni á Íslandi. hversu há fjárhæð er þetta
að mati Seðlabankans og hversu stór hluti
af landsframleiðslunni?
„Eins og ég sagði áður er erfitt að meta
nákvæmlega hvað tilheyrir „snjó hengj­
unni“ en núna er það að hámarki 450 mill­
jarðar króna, sem eru um 25% af VLF. Þá
eru taldar með kvikar krónueignir erlendra
aðila auk lausrar krónueignar gömlu bank­
anna.“
„Staðan á alþjóð­
leg um mörkuðum
myndi eflaust gera
haftalaust Ísland
að góðum fjár fest ­
ingakosti. Hins
vegar hefur staðan á
alþjóðlegum mörk ­
uðum einnig minnk ­
að möguleika inn ­
lendra aðila á að
endur fjármagna sig
– sem virkar í hina
áttina.“