Læknablaðið : fylgirit - 01.10.2001, Blaðsíða 45

SIÐFRÆÐI FÓSTURGREININGAR
Mynd tekin á fósturgrein-
ingardeild kvennadeildar
Landspítala. Birt með leyfi
viðkomandi.
Ljósm.:
fósturgreiningardeild.
staðsetningu. Meðfædda galla er að finna hjá allt að
2-3% nýfæddra barna en búast má við að í ómskoðun
greinist einhver fósturgalli hjá 1% fóstra. Það er því
ljóst að ekki greinast allir fósturgallar á meðgöngu og
þó að allt líti vel út í ómskoðun þá getur annað komið
í ljós eftir fæðingu. Það er einfaldlega ekki hægt að
greina alla fósturgalla með ómskoðun (1). Fósturgall-
ar sem greinast við ómskoðun geta verið misalvar-
legir, til dæmis snúnir fætur eða heilaleysi (2,3,7), svo
dæmi séu tekin. Upplýsingaskyldan liggur hjá mæðra-
vemdinni, hjá því fólki sem býður hinum verðandi
foreldrum upp á fósturgreiningu og útbýr beiðnina.
Mikilvægt er að fólk skilji að með því að fara í
ómskoðun er verið að kanna heilbrigði fóstursins og
að fólk hefur val hvort það vill nýta sér ómskoðunina
eða ekki (8-10). Með öðrum orðum, þá er það
ákvörðun verðandi foreldra hvort þau velja fóstur-
greiningu með ómskoðun eða ekki. Fólk þarf að vera
upplýst um að það geti fengið slæmar fréttir og í
framhaldi af því þurft að taka erfiðar ákvarðanir.
Mikilvægt er að verðandi foreldrar hafi hugleitt
þennan möguleika áður en farið er í ómskoðun
(1,2,4,9). Flins vegar má svo benda á að langoftast er
19 vikna ómskoðunin ánægjuleg heimsókn því skoð-
unin er oftast eðlileg.
Ómskoðun við 12 vikur má gera til að staðfesta
þungun í legi, ákveða meðgöngulengd og fjölda fóstra.
Auk þess má mæla hnakkaþykkt fósturs, en aukin
hnakkaþykkt er vísbending annars vegar um óeðlilega
litningagerð fósturs og hins vegar um hjartagalla
fósturs (11,12). Ómskoðun á þessum tíma getur því
gefið mikilvægar upplýsingar um heilbrigði fóstursins,
mun fyrr en hefðbundin ómskoðun við 19 vikur.
Hvað vilja íslenskar konur?
Fósturgreiningardeild kvennadeildar stóð fyrir könn-
un í ágústmánuði árið 2000, þar sem allar konur sem
komu á deildina á 10 dögum (N=182) voru beðnar
Tafla 1. Spurningar og svör (%) kvenna (N=182) sem voru nýkomnar úr ómskoðun á fósturgreiningardeild kvennadeildar Landspítala vegna mæðraeftirlits í 19. viku þungunar.
Spurningar Já Nei Veit ekki
Fékkst þú upplýsingar frá þeim aðila sem sendi þig í þessa skoðun um hvert væri markmiðið með ómskoðuninni í dag? 94,5 5,5
Hefur þú leitt hugann að því að fósturgalli gæti greinst hjá þínu fóstri við ómskoðun í dag? 90,6 7,2 2,2
Hefur þú áhuga á að sleppa alveg ómskoðunum á meðgöngu? 0,5 95,6 3,8
Ef þú ættir kost á ómskoðun snemma á meðgöngu þar sem líkur á litningagalla fósturs (svo sem Downs heilkenni) væru metnar, hefðir þú áhuga á slíkri ómskoðun og líkindamati? 93,4 3,3 3,3
um að svara spurningalista varðandi heimsóknina.
Spurningalistarnir voru lagðir fyrir konurnar eftir að
þær höfðu verið í ómskoðun. I svörum kvennanna
(tafla I) kom í ljós að langflestar (94%) töldu sig hafa
fengið upplýsingar um markmið skoðunarinnar. Pær
voru einnig spurðar hvert þær teldu vera markmið 19
vikna ómskoðunar og tæplega 90% töldu 19 vikna
ómun fela í sér að greina fósturgalla, meta með-
göngulengd og skoða fylgjustaðsetningu. Rúmlega
90% kvennanna höfðu leitt hugann að því að fóstur-
galli gæti greinst hjá fóstri þeirra við ómskoðun.
Þegar spurt var hvort viðkomandi hefði gert sér grein
fyrir að ómskoðun á meðgöngu væri valkostur en
ekki „skylda" töldu 68% sig hafa gert það en athygli
vekur að 30% gerðu sér ekki grein fyrir því. Pað
vekur upp spurningar um hvernig staðið er að því að
bjóða þessa rannsókn í meðgöngu. Hins vegar sögð-
ust 96% kvennanna ekki vilja sleppa því að fara í óm-
skoðun á meðgöngu.
Læknablaðið 2001/87/Fylgirit 42 45