Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Side 47

ÁGRIP ERINDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ I
samskipti, gætu því komið að miklum notum. Fyrri rannsóknir hafa
aðallega notast við æðaþelsfrumur frá naflastreng. Þetta stafar af
því hversu gott aðgengi er að þessum frumum. Hins vegar er það vel
þekkt að æðaþelsfrumur frá hinum ýmsum líffærum búa yfir ólíkum
eiginleikum. Markmið þessarar rannsóknar var að búa lil og skil-
greina æðaþelsfrumulínu úr fituvef brjóstkirtils, sem hægt væri að
nota í samræktum með brjóstakrabbameinsfrumum í framtíðinni.
Efniviður og aðferðir: Fituvefur var einangraður úr brjóstvef eftir
brjóstaminnkunaraðgerð og meltur með kollagenasa og trypsíni.
Þar sem fituvefurinn inniheldur nær eingöngu fitufrumur og háræð-
ar fékkst tiltölulega mikið magn af nokkuð hreinum æðaþelsvefja-
bútum. Vefjalausnin var því næst inkúberuð með Dynabeads segul-
kúlum, sem húðaðar voru með mótefni gegn CD31 (PECAM), til
þess að fá enn hreinni lausn af æðaþelsvefjabútum. Einangruðum
háræðavefjabútum var síðan sáð á kollagenhúðaðar ræktunarflösk-
ur og þeir ræktaðir á sértæku æðaþelsfrumuæti. Eftir að góður frumu-
vöxtur hafði fengisl í ræktunarflöskunum voru æðaþelsfrumurnar
gerðar ódauðlegar með innskoti á retrógenaferju, sem skráir fyrir
human papilloma veiru-16 æxlisgenunum E6 og E7.
Niðurstöðun Nýja brjóstaæðaþelsfrumulínan sýnir kúlulaga (cobble-
stone) svipgerð og snertitálmun í tvívíðum ræktum. Við ræktun
ofan á grunnhimnuefni myndast æðalíkir strúktúrar. Mótefnalitanir
staðfesta tjáningu á hefðbundnum kennipróteinum fyrir æðaþels-
frumur, eins og CD31, von Willebrand Factor og CD105.
Alyktanir: Þessi nýja háræðaþelsfrumulína mun vonandi koma að
góðum notum í in vitro frumuræktunarlíkönum, er endurspegla þau
samskipti sem eiga sér stað milli brjóstaæðaþelsfrumna og eðlilegra
og illkynja brjóstakrabbameinsfrumna við nýmyndun æða. Þær
rannsóknir eru í gangi núna.
E 75 Arfberar BRCA2 stökkbreytingar. Áhrif fæðinga
og brjóstagjafar á brjóstakrabbameinsáhættu
Laufey Tryggvadóttiri, Sigfríður Guðlaugsdóttir2, Elínborg J. Ólafsdóttiri,
Sigrún Stefánsdóttir2, Hólmfríður Hilmarsdóttir2, Hafdís Hafsteinsdóttir2,
Jón G. Jónassoni.3-4, Hrafn Tulinius1, Jórunn E. Eyfjörð2.3
'Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands, 2Rannsóknarstofa Krabbameins-
félags íslands í sameinda- og frumulr'ffræði, 3Háskóli íslands, 4Rannsóknastofa
Háskólans í meinafræði
laufeyt@krabb.is
Inngangur: Meðfæddar stökkbreytingar í BRCA genum auka
áhættu á brjóstakrabbameini. Á íslandi bera 7-8% kvenna með
brjóstakrabbamein eina tiltekna stökkbreytingu, 999del5, í BRCA2
geninu. Fæðingar og brjóstagjöf draga úr brjóstakrabbameins-
áhættu. Tilgangur rannsóknar okkar var að kanna tilgátu um að
áhrif þessara þátta séu önnur á brjóstvef í arfberum BRCA2 stökk-
breytingar en hjá öðrum konum.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var tilfellaviðmiðarannsókn
innan ferilrannsóknar. Tveir hópar tilfella voru skoðaðir. í öðrum
voru 100 arfberar íslensku stökkbreytingarinnar sem höfðu gefið
svar í ferilrannsókn Leitarstöðvar Krabbameinsfélagsins fyrir grein-
ingu. Meðalaldur við greiningu var 48 ár (30-77 ár). í hinum tilfella-
hópnum var 361 tilfelli án stökkbreytingarinnar, sambærilegt við
arfberana varðandi greiningarár, fæðingarár og aldur við svar. I við-
miðunarhópnum voru 1000 heilbrigðar konur. Við útreikninga var
notuð fjölbreytugreining (conditional logistic regression) þar sem
tekið var tillit til annarra áhættuþátta.
Niðurstöður: Aukinn fjöldi fæðinga hafði marklækt ólík áhrif hjá
arfberum og konum án stökkbreytingarinnar. Hlutfallsleg áhætta
fyrir hverja nýja fæðingu var 1,15 (95% öryggisbil: 0,96-1,38) þegar
arfberar voru bornir saman við heilbrigð viðmið, en 0,88 (95% ör-
yggisbil: 0,79-0,99) þegar óvalinn sjúklingahópur var borinn saman
við heilbrigðu konurnar. Einnig var tímalengd brjóstagjafar styttri
hjá arfberum en sjúklingum án stökkbreytingarinnar.
Ályktanir: Skort hefur rannsóknir sem gefa skýr svör varðandi
hugsanleg ólík áhrif fæðinga hjá arfberum BRCA stökkbreytingar
og öðrum konum. Niðurstöður okkar benda sterklega til þess að
áhrifin séu ólík. Erfiðara er að túlka áhrif brjóstagjafar, því styttri
brjóstagjöf hjá arfberum getur verið til marks um erfiðleika við
mjólkurframleiðslu. Önnur hugsanleg skýring er að brjóstagjöfin
veiti arfberum sterkari vernd gegn brjóstakrabbameini en öðrum
konum.
E 76 Tíðni stökkbreytinga í BRCAl og BRCA2 genunum
í eggjastokkakrabbameini á íslandi
Þórunn RufnarJ Steinunn Thorlacius1, Þorgeir Gestsson2, Hafsteinn Sæ-
mundsson3, Karl Olafsson1, Anna Salvarsdóttir’, Kristrún R. Benedikts-
dóttir2-4
HJrður, Verðandi, Skuld, 2iæknadeild HÍ, -’kvcnnadcild Landspítala
háskólasjúkrahúss, 4Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði
thorunnr@uvs.is
Inngangur: Stökkbreytingar í BRCAl og BRCA2 genunum tengj-
ast aukinni áhættu á krabbameini í brjósti, eggjastokkum og öðrum
líffærum. Ein stökkbreyting í hvoru geni er þekkt á íslandi, BRCAl
G5193A sem er mjög sjaldgæf og BRCA2 999del5 sem finnst í0,5%
Islendinga. Markmið rannsóknarinnar var að meta tíðni þessara
stökkbreytinga í eggjastokkakrabbameini á Islandi og kanna hvort
tengsl væru við meinafræðilega greiningu og/eða horfur.
Efniviður og aðferðir: DNA var einangrað úr blóði 188 núlifandi
einstaklinga og úr vefjasýnum frá 118 af þeim 124 einstaklingum
sem greinst höfðu með eggjastokkakrabbamein árin 1991-2000 og
eru látnir. BRCAl G5193A breytingin var greind með dHPLC tækni
og stökkbreytingar staðfestar með raðgreiningu. BRCA2 999del5
greining var gerð með PCR og aðskilnaði samsæta með rafdrætti.
Upplýsingar um greiningaraldur voru fengnar hjá Krabbameins-
skrá.
Niðurstöður: Stökkbreytingin BRCAl G5193A fannst í einu sýni
úr hópi 188 núlifandi sjúklinga og einu sýni úr hópi 118 látinna ein-
staklinga. Báðir einstaklingarnir höfðu æxli af serous gerð. BRCA
999del5 breytingin fannst í sex af 164 núlifandi einstaklingum (3,7%,
OR: 6,2, CI: 1,96-) og sex af 109 látnum einstaklingum (5,5%, OR:
12,64, CI: 1,96-). Tíu af 12 BRCA2 jákvæðum æxlum, eða 83%,
voru af serous gerð á móti 44% stakra æxla. Meðalaldur við grein-
ingu var lægri hjá konum með BRCA2 stökkbreytingu en meðal
þjóðarinnar.
Ályktanir: Stökkbreyting í BRCA2 er sterkur áhættuþáttur fyrir
eggjastokkakrabbameini á íslandi. BRCAl stökkbreytingin virðist
ekki vera sterkur áhrifaþáttur í eggjastokkakrabbameini hér á
landi.
LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88 47