Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Page 50

I ÁGRIP ERINDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
ing til aukinnar dagsyfju meðal barna með ADHD kom fram og
meðal elstu barnanna var marktækur munur milli hópa. Böm með
ADHD sofnuðu fljótar (15,3 á móti 19,3 mínúlur; p=0,007) og þau
sofnuðu oftar yfir daginn (2,2 á móti 0,6; p=0,008). Hreyfivirknimæl-
ing sýndi að yngstu börnin með ADHD sofnuðu fyrr (p= 0,012) og
vöknuðu einnig íyrr (p=0,002) en samanburðarhópur. Foreldrar barna
með ADHD töldu svefn barna sinna verri en foreldrar heilbrigðra.
Ályktanir: Rannsókn sýndi að dagsyfja var meiri hjá börnum með
ADHD sem ekki skýrðist af trufluðum nætursvefni, en gæti bent til
þess að örvunarstig í vöku sé ekki nægjanlega hátt og gæti átt þátt í
að skýra hegðunarmynstur barna með ADHD.
E 83 Athyglisbrestur, ofvirkni og flog. Algengi og tengsl
meðal íslenskra barna
Pétur Lúðvígsson', Dale Hesdorffer2, Elías Ólafsson2, Ólafur Kjartans-
son4, W. Allen Hauser2
'Barnaspítali Hringsins, 2Columbia University NY, 3taugalækningadeild og
‘höntgendeild Landspítala háskólasjúkrahúss
peturl@landspitali.is
Inngangur: Athyglisbrestur (ADD), ofvirkni (HD) og athyglisbrest-
ur með ofvirkni (ADHD) eru algeng einkenni hjá börnum. Ein-
kennin sjást oftar hjá börnum með flogaveiki en öðrum og er flog-
um eða lyfjameðferð oft kennt um. Hluti rannsóknar okkar á al-
gengi og áhættuþáttum floga og flogaveiki á Islandi beindist að því
að kanna tengsl floga við athyglisbrest og ofvirkni.
Efniviður og aðferðir: Nánasti aðslandandi þeirra barna á íslandi,
á aldrinum 3-16 ára, sem greindust með fyrsta flog á 39 mánaða
tímabili frá 1. desember 1995 og nánasti aðstandandi tveggja viðmið-
unareinstaklinga úr þjóðskrá á sama aldri og kyni, svöruðu stöðluð-
um spurningalista í síma um athyglisbrest og ofvirkni samkvæmt skil-
greiningu DSMIV. Spurt var eins fljótt og auðið var eftir fyrsta flog.
Niðurstöður: Algengi athyglisbrests, ofvirkni og athyglisbrests með
ofvirkni var 7%, 6% og 3% hjá börnum við fyrsta flog, en 2%, 3%
og 1% hjá viðmiðunarhópi. Saga um athyglisbrest með eða án of-
virkni var mun oftar fyrir hendi hjá börnum við fyrsta flog en hjá
viðmiðunarhópi. (OR: 2,9; 95% 0=1,3-6,1). Tengslin sáust við at-
hyglisbrest eingöngu (OR: 4,3; 95% 0=1,3-15) og athyglisbrest með
ofvirkni (OR=3,7; 95% 0=0,59-23), en ekki við ofvirkni eingöngu
(OR=l,8; 95% 0=0,57-5,7).
Ályktanir: Niðurstöður benda til að athyglisbrestur með eða án of-
virkni og flog geti átt sameiginlega orsök. Algengi athyglisbrests,
ofvirkni og athyglisbrests með ofvirkni var lægri í viðmiðunarhópi
en búast hefði mátt við.
E 84 Áhrif reykinga á meðgöngu á þætti sem ákvarða vöxt
fósturs
Ragnar Freyr Ingvarsson1, Þóröur Pórkelsson1-2, Anton Örn Bjarnason1,
Hildur HarðardóttirL2, Guðmundur M. Jóhannesson4, Ásgeir Haralds-
son1-2, Atli Dagbjartsson1.2
'Læknadeild HÍ, 2Barnapítali Hringsins, 3kvennadeild og 4rannsóknastofa Land-
spítala háskólasjúkrahúss
thordth@landspitali.is
Inngangur: Reykingar á meðgöngu geta haft ýmsar óæskilegar af-
leiðingar fyrir hina verðandi móður og ófætt barn hennar. Tilgangur
rannsóknarinnar var að kanna áhrif reykinga á stærð barna við fæð-
ingu og þætti sem ákvarða vöxt fóstursins, það er súrefnisflutning,
næringarástand og vaxtarþætti.
Efniviður og aðferðir: Rannsökuð voru framskyggnt 28 börn
mæðra sem reykt höfðu alla meðgönguna og þau borin saman við
börn 45 mæðra sem ekki reyktu. I naflastrengsblóði voru mældir
eftirfarandi þættir: 1. Merki um nýlega súrefnisþurrð (sýrustig,
mjólkursýra, base excess, erythropoietin, normoblastar). 2. Merki
um langvarandi súrefnisþurrð (magn blóðrauða). 3. Næringar-
ástand (pre-albúmín, albúmín, kólesteról, þríglýseríðar, glúkósi). 4.
Vaxtarþættir (insúlín, insúlínlíkur-vaxtarþáttur-I (IGF-I) og IGF-
bindiprótein 3 (IGFBP3).
Helstu niðurstöður: Börn mæðranna sem reyktu voru léttari, minni
og með minna höfuðummál en börnin í samburðarhópnum. Þau
voru með hærri þéttni blóðrauða, en ekki merki nýlegrar súrefnis-
þurrðar. Ekki var marktækur munur á næringarástandi barnanna.
IGF-I og IGFBP3 mældist lægra hjá börnum reykingamæðra en hjá
börnum í samanburðarhópnum. Öfug fylgni var á milli þéttni ery-
thropoietins og styrks IGF-I.
Ályktanir: Reykingar á meðgöngu valda samhverfri vaxtarskerð-
ingu hjá fóstrinu, það er að segja minni þyngd, lengd og höfuðum-
mál. Þær skerða súrefnisflutning til fóstursins, sem bregst við með
aukinni framleiðslu blóðrauða og eykur þannig súrefnisflutnings-
getu blóðsins. Reykingar virðast hins vegar ekki auka líkur á súrefn-
isþurrð í fæðingu, hugsanlega vegna aukins magns blóðrauða. Nær-
ingarástand barnanna skýrir ekki vaxtarskerðinguna. Niðurstöður
benda til þess að vaxtarskerðingin geti skýrst af minnkaðri fram-
leiðslu IGF-I og IGFBP3, hugsanlega tengt langvarandi súrefnis-
þurrð.
E 85 Notkun efedríns í boltaíþróttum á íslandi
Sigurbjörn Árni Arngrímsson1, Hrönn Ámadóttir1, Margrét Ágústa Þor-
valdsdóttir1, Þórarinn Sveinsson2
U’þróttafræðasetur KHÍ að Laugarvatni, 2sjúkraþjálfunarskor læknadeildar HÍ
thorasve@hi.is
Inngangur: Efedrín, sem er ólöglegt lyf, er í sumum fæðubótarefn-
um og neysla þess, sem og fæðubótarefna almennt, virðist í mikilli
tísku um þessar mundir. Ttlgangur þessarar rannsóknar var því að
kanna hvort boltaíþróttamenn noti efedrín.
Efniviður og aðferðir: Átján lið (þrjú karlalið og þrjú kvennaiið í
hverri grein) sem spila í efstu deild í handknattleik, knattspyrnu og
körfuknattleik voru valin af handahófi sem úrtak fyrir könnunina.
Spurningalisti var notaður til verksins. Allir 255 íþróttamennirnir
(133 karlar og 122 konur) sem könnunin var lögð fyrir svöruðu.
Niðurstöður: Af þeim sem svöruðu töldu 84% að fæðubótarefni
gætu bætt árangur í íþróttum. Hlutfall þeirra sem nota fæðubótar-
efni í þessum tilgangi var 56% meðal körfuknattleiksmanna, 35%
meðal knattspyrnumanna og 13% meðal handknattleiksmanna.
Munurinn á milli allra greina var tölfræðilega marktækur (p<0,003).
Einnig notuðu marktækt fleiri karlar fæðubótarefni en konur
(p=0,004). I heildina hafði 53% íþróttamannanna verið boðið efe-
drín. Um 12% þeirra notaði efedrín og 25% til viðbótar höfðu próf-
að efedrín, hlutfallslega flestir í körfubolta. Þá vissu 61 % um ein-
hverja í þeirra íþróttagrein sem notuðu efedrín og var algengara að
konur hefðu slíka vitneskju (p=0,001). Af þeim sem ekki höfðu próf-
að efedrín gátu 18% þeirra hugsað sér að prófa það í framtíðinni.
50 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88