Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Page 56

■ ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
Efniviður og aðferðir: Augnbotnamyndavél (Canon CR 6-45NM)
var tengd við myndgreini (optical insights, með Ijóssíum fyrir 542,
558, 586 og 605 nm). Stafræn myndavél nam fjórar einlitar myndir
og fartölva með viðeigandi hugbúnaði var notuð til að reikna niður-
stöður. Ljósþéttni í æðum og utan æða var mæld fyrir hverja mynd
og hlutföll reiknuð til dæmis milli 605 nm og 586 nm myndanna til
að reikna súrefnismettun.
Endurteknar mælingar á sama auga voru framkvæmdar til að
meta stöðugleika mælinganiðurstaðna. Einstaklingar önduðu að sér
andrúmslofti og síðan 100% súrefni í fimm mínútur og var súrefnis-
mettun mæld fyrir, meðan á súrefnisöndun stóð og eftir.
Niðurstöður: Augnbotnamyndavél með litrófsgreini er þægileg í
notkun og áreynslulítið bæði fyrir „sjúkling“ og lækni að mæla súr-
efnismettun. Stöðugleiki niðurstaðna er viðunandi og þegar reikn-
uð eru meðaltalsgildi endurtekinna mælinga er staðalfrávik yfirleitt
innan við 10%. Tækjabúnaður mælir aukna súrefnismettun þegar
einstaklingur andar að sér 100% súrefni og lækkar hún síðan aftur
eftir að 100% súrefnisöndun er hætt.
Alyktanir: Rannsóknarhópurinn hefur sett saman tækjabúnað til lit-
rófsgreiningar á súrefnismettun blóðrauða í sjónhimnu og sjóntaug-
aræðum í mönnum. Fyrstu niðurstöður benda til þess að búnaðurinn
virki þolanlega vel. Þróunarvinna á hugbúnaði og klínískar prófanir
munu halda áfram. Þess er vænst að tækjabúnaður sem þessi geti nýst
vel til að meta blóðþurrðarsjúkdóma í augnbotni, svo sem gláku og
sykursýkisaugnsjúkdóm, og áhrif meðferðar á slíka sjúkdóma.
V 06 Sjálfvirk skráning augnbotnamynda til að meta
súrefnismettun
Jón Atli Bcncdiktsson1, Gísli Hreinn Halldórsson1, Einar Stefánsson2, Þór
Eysteinsson2
'Verkfræðideild HÍ, 2læknadeild HÍ
thore@landspitali.is
Tilgangur: Augnbotnamyndir eru mikilvægur þáttur í rannsóknum
á æðakerfi og vefjum sjónhimnunnar og geta hjálpað til við grein-
ingu sjúkdóma. í þessu verkefni var hannaður og prófaður hugbún-
aður til að skrá augnbotnamyndir af mismunandi bylgjulengdum og
meta súrefnismettun blóðs.
Efniviöur og aðferðir: Myndir voru teknar nteð stafrænni CCD
myndavél með ljóssíum sem gefur fjórar myndir á mismunandi
bylgjulengdum: 542 nm, 558 nm, 586 nm og 605 nm. Alls tóku fimm
einstaklingar með eðlilega sjón og sjö sjúklingar með sykursýki þátt.
Teknar voru raðir af fjórum myndum frá sjúklingum með stuttu
millibili. Þátttakendur með eðlilega sjón voru látnir anda að sér
100% 02 í fimm mínútur. Teknar voru myndir fyrir og eftir innönd-
un súrefnis. Skráningin er fullkomlega sjálfvirk. Fyrst eru æðaferlar
dregnir fram í myndunum. Því næst eru æðamót greind og samsvar-
andi pöruð saman á milli myndanna. Svo er vörpun fundin til að
varpa myndunum í viðmiðunarhnitakerfi. Þegar skráningunni er
lokið er hægt að finna mismun og hlutfall á milli mynda af mismun-
andi bylgjulengdum til að meta súrefnismettunina.
Niðurstöður: Skráning augnbotnamynda af mismunandi bylgju-
lengdum tókst vel. Hlutföll milli bylgjulengda í öllum myndum voru
reiknuð yfir slagæðum og bláæðum og sjóntaug og sjónu. Staðalfrá-
vik hlutfalla var lægst yfir sjóntaug (3,5%) hjá sjúklingum, en hæst
yfir æðum (11%). Litlar breytingar í þessum hlutföllum komu fram
við innöndun 100% súrefnis. Aðferðin er sjálfvirk og reyndist auð-
veit að finna meðaltal og staðalfrávik gilda úr mörgum myndum.
Ymis tæknileg atriði í útfærslu aðferðar verða útskýrð nánar.
Alyktanir: Um er að ræða samvinnu verkfræðinga, lífeðlisfræðinga
og lækna til að þróa sjálfvirkan búnað til að mæla súrefnismettun í
sjónhimnu og sjóntaugum manna með myndrænni litrófsgreiningu.
Fyrstu tilraunir benda til að tækjabúnaður gefi áreiðanlegar mæl-
ingar um súrefnismettun, sérstaklega yfir sjóntaug, bæði í sjúkling-
um með súrefnisþurrð og fólki með eðlilega augnbotna.
V 07 Áhættuþættir ellihrörnunar í augnbotnum. Augnrann-
sókn Reykjavíkur
Ársæll Arnarsson1, Friðbert Jónasson1, Þórður Sverrisson1, Haraldur Sigurðs-
son1, Einar Stefánsson1, Ingimundur Gíslason1, Kazayuki Sasaki2, Hiroshi
Sasaki2 og samstarfshópur íslenskra og japanskra augnlækna
1 Augnlækningadeild Landspítala háskólasjúkrahúss, 2augnlækningadeild
Háskólans í Kanasawa
sirrybl@landspitali.is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar er að finna áhættuþætti fyrir
ellihrörnun í augnbotnum (age-related maculopathy) hjá einstak-
lingum 50 ára og eldri.
Efniviður og aðferðir: Sautján hundruð Reykvíkingar 50 ára og
eldri voru valdir með slembiúrtaki úr þjóðskrá og boðið að taka þátt
í yfirgripsmikilli augnrannsókn. Teknar voru þrívíðar augnbotna-
rnyndir af þálllakendum. Myndunum var síðan skipl í fjóra flokka:
þær sem sýndu enga ellihrörnun, þær sem sýndu hörð drusen, þær
sem sýndu byrjandi ellihrörnun og þær sem sýndu langt gengna elli-
hrörnun. Áhættuþættir voru svo reiknaðir með lógistískri aðhvarfs-
greiningu.
Niðurstöður: Fyrir hvert ár sem fólk eldist eftir fimmtugt er
áhættuhlutfallið (odds ratio) fyrir að fá byijandi ellihrörnun 1,08
(95% CI 1,06-1,10) og 1,20 (95% CI 1,15-1,27) fyrir langt gengna
ellihrörnun. Fyrrum reykingamenn eru í marktækt meiri hættu að
fá byrjandi ellihrörnun (OR=l,56: 95% C1 1,06-2,28) en núverandi
reykingamönnum er marktækt hættara við langt genginni ellihrörn-
un (OR=3,03: 95% CI 1,09-8,42). Hærri líkamsþyngdarstuðull (body
mass index) minnkar hættuna á byrjandi ellihrörnun (OR=0,94:
95% CI 0,90-0,98). Það virðist einnig sem meiri ættartengsl séu á
milli þeirra sem voru með langt gengna ellihrörnun. Aðrar breytur
voru skoðaðar en reyndust ekki hafa marktæk áhrif.
Alyktanir: Það er mikil aukning í áhættuhlutfalli með auknum
aldri, auk þess sem reykingamenn eru í aukinni hættu. Erfðir og
líkamsþyngd virðast einnig hafa áhrif á áhættuhlutfallið.
V 08 Tiðni gleiðhornagláku og tálflögnunar á íslandi.
Augnrannsókn Reykjavíkur
Ársæll Arnarssoni, Friöbert Jónasson1, Karim Damji2, Lan Wang2, Þórður
Sverrisson1, Kazayuki Sasaki3, Hiroshi Sasaki3 og samstarfshópur íslenskra
ogjapanskra augnlækna
1 Augnlækningadeild Landspítala háskólasjúkrahúss, 2augnlækningadeild
Háskólans í Ottawa, 3augnlækningadeild Háskólans í Kanasawa
sirrybl@landspitali.is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar er að ákvarða algengi gleið-
hornagláku (open-angle glaucoma) og tálflögnunar (pseudoexfolia-
tion) hjá einstaklingum 50 ára og eldri.
56 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88