Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Side 84

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
alvarleg sjóslys, svo sem eldsvoði í skipi, árekstur milli skipa, brot-
sjór, að skipi hvolfi og strand, hefðu á þá sjómenn sem í slíku lenda
og lifa það af.
Efniviöur og aöferöir: Alls var rannsakaður 171 sjómaður af 30
skipum. Eitt hundrað og tólf höfðu lent í slysum og 59 voru í saman-
burðarhópi. Slysin voru öll valin úr skýrslum Rannsóknarnefndar
sjóslysa. Flest viðtöl voru tekin í heimabæ viðkomandi sjómanns og
voru þau því dreifð um alll land.
Rannsóknin fólst í því að tekið var við þá staðlað greiningarviðlal
(CIDI), lagður fyrir þá sérsniðinn spurningalisti ásamt eftirfarandi
spurningalistum: IES, PTSS-10, GHQ, PTSD hlular DIS. Meðalald-
ur þátttakenda var 38 ár. Meðaltímalengd frá slysinu var átta ár.
Hluli niðurstaðanna er kynnlur hér. Ein aðferðin við samanburð
gagna var eftirfarandi: Þátttakendum sem lent höfðu í sjóslysum var
skipt í tvo hópa. Hópur 1 samanstóð af þeim sem höfðu lent í mann-
skæðu sjóslysi (fjöldi, 24) og hópur 2 samanstóð af þeim sem höfðu
lent í sjóslysi þar sem enginn lést (fjöldi, 88).
Niðurstöður: Peir sem lentu í alvarlegustu slysunum þar sem
mannskaði varð (hópur 1) fengu flest einkenni síðar. Peir sem voru
með einhver sálfræðileg einkenni eftir slysið voru með þau í 18
mánuði að meðaltali. Þó voru 33% þeirra einstaklinga sem lentu í
alvarlegu mannskæðu slysi enn með einkenni áfallastreitu (post-
traumatic stress) átta árum eftir slysið.
Umræöa: Rannsóknin rennir stoðum undir það að nauðsynlegt sé að
athuga hvort ekki sé rétt að grípa til ákveðinnar meðferðar og aðgerða
í því augnamiði að bæta líðan og að koma í veg fyrir langvinna andlega
vanlíðan hjá þeim áhöfnum sem lenda í mannskæðuni sjóslysum.
Þakkin Eftirtaldir aðilar styrktu rannsóknina: Rannsóknarnefnd sjóslysa, Siglingamála-
stofnun, Rannís, VÍS, Tryggingamiðstöðin, SVFÍ og Samgöngumálaráðuneytið.
V 88 Forvörn þunglyndis meðal unglinga á íslandi
Eiríkur Örn Arnarsun1-2 3, Inga Hrefna Jónsdóttir4, Hulda Guðmundsdótt-
ir5, Margrét Ólafsdóttir6, Jóhanna Lilja Birgisdóttir1, W.Ed Craighead7
'Sálfræðiþjónusta vefrænna deilda og 2endurhæfingarsvið Landspítala háskóla-
sjúkrahúss, -hæknadeid HÍ. 4Reykjalundur, 5skólaskrifstofa Mosfellsbæjar, 6skóla-
skrifstofa Seltjarnarness, 7Dept. of Psychology, University of Colorado at Boulder
eirikur@landspitali.is
Inngangur: Rannsakendur hafa þróað forvarnarnámskeið sem
miðar að því að koma í veg fyrir þróun meiriháttar þunglyndis
(MDE) meðal ungmenna sem talin voru í áhættu að þróa MDE. í
áhættu eru þeir taldir sem aldrei hafa greinst með MDE, en eru
með talsverð þunglyndiseinkenni og skýringarstíl sem einkennist af
döprum þankagangi. Námskeiðið byggir á hugrænni atferlismeð-
ferð (HAM) sem þróuð hefur verið til meðferðar á MDE. Það er
sniðið til að koma í veg fyrir þróun þunglyndis hjá þeim sem enn
hafa ekki upplifað MDE. Markmið rannsóknarinnar er að koma í
veg fyrir fyrsta þunglyndiskast og þróa árangursríka meðferð við
þunglyndi sem fyrirbyggir að þunglyndi taki sig upp. Fylgst verður
með geðslagi nema. Depurð og skýringarstíll melinn hálfu ári síðar
og árlega eftir það í fjögur ár.
Efniviður og aðferðir: Kvarðarnir CDI og CASQ voru lagðir fyrir
nema í níunda bekk í grunnskólum á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Þeir sem ekki höfðu fengið MDE, en voru með talsvert mörg ein-
kenni á CDI og skoruðu hátt á neikvæðum skýringarstíl á CASQ
voru metnir á CAS. Þeir sem uppfylltu skilyrðin tóku þátt í nám-
skeiði sem sálfræðingar stýrðu í 14 skipti. Þátttakendur hittust í hóp
tvisvar í viku í þrjár vikur og síðan vikulega í átta vikur. Þátttakend-
um (N=53, 29 stúlkur og 24 drengir) var dreift af handahófi í til-
rauna- og viðmiðunarhóp.
Niöurstöður: Niðurstöður hafa leitt í Ijós marktækan mun á skori
tilraunahóps á CDI fyrir og eftir meðferð miðað við F(l,55) =6,150;
p<0,05. Einnig var marktækur munur á tilraunahópi á jákvæðum
skýringarstíl fýrir og eftir meðferð miðað við F(l,49) =5,464: p<0,05.
Alyktanir: Rannsókn mun svara spurningum um 1) skammtíma-
og langtímaárangur CBT við meðhöndlun ungmenna sem greinast
með mörg einkenni þunglyndis og 2) fylgni þunglyndiseinkenna og
annarra fylgibreyta, svo sem skýringarstíl, innibyrgða reiði, félags-
hæfni og röskun á atferli.
V 89 Meðferð á geðklofasjúklingi með þráhyggju og áráttu
Guðrún Iris Þórsdóttir
Landspítali Kleppi
giristh@landspitali.is
Inngangur: Þráhyggja og árátta er alvarleg kvíðaröskun. Þráhyggja
einkennist af óboðnum og áleitnum hugsunum sem eru óviðeig-
andi. Áráttan er síendurtekið atferli eða hugsanir sem þjóna þeim
tilgangi að draga úr þeim kvíða sem tengist þráhyggjunni.
Efniviður og aðferðir: Rannsókn þessi lýsir meðferð á 22 ára
gömlum karlmanni með geðklofa og þráhyggju og áráttu. Kvíði var
mældur með kvíðakvarða Becks, BAI. Þunglyndi var mælt með
geðlægðarkvarða Becks, BDI. Þráhyggja og árátta var mæld með
þráhyggju- og áráttukvarða Maudsley, MOCI.
Atferlismeðferð var notuð til að minnka áráttuna. Þráhyggjan
var ekki meðhöndluð sérstaklega. Stigskiptur þrepalisti var gerður
þar sem kvíðavekjandi áreiti voru llokkuð eftir því hve mikinn
kvíða þau vöktu. Byrjað var á að meðhöndla þau atriði sem vöktu
minnstan kvíða. Meðferð tók 22 skipti og stóð yfir í þrjá til fjóra
tíma í hvert sinn. I meðferð var leitast við að koma í veg fyrir að
skjólstæðingur endurtæki atferli til að draga úr kvíða en hann var
einnig látinn gera hluti sem hann forðaðist.
Niðurstöður: Helstu niðurstöður voru þær að geðlægð sjúklingsins
mældist 24 stig á BDI fyrir meðferð en 2 stig við lok meðferðar.
Kvíði hans mældist 30 stig á BAI fyrir meðferð en 14 stig við lok
meðferðar og þráhyggja og árátta mældist 22 stig fyrir meðferð en 7
stig við lok meðferðar.
Alyktanir: Það er tímafrekt að meðhöndla þráhyggju og áráttu, en
það er hægt einnig hjá geðklofasjúklingum og ekki er nauðsynlegt
að meðhöndla hugsanir sérstaklega til að draga úr þráhyggju og
áráttu. Meðferðin eykur lífsgæði til muna.
V 90 Örorka vegna taugasjúkdóma á íslandi
Siguröur Thorlacius1-, Sigurjón B. Stefánsson1-2,3
íTryggingastofnun ríkisins, 2læknadeild HÍ, 3taugalækningadeild Landspítala
háskólasjúkrahúss
sigurdur.thorlacius@tr.is
Inngangur: Taugasjúkdómar skerða oft færni fólks og eru algeng
orsök örorku. Hér er kannað algengi örorku vegna taugasjúkdóma
á Islandi og hvaða taugasjúkdómar valdi oftast örorku.
84 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88