Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Síða 112

■ ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
augans. Mitf próteinið er af Myc fjölskyldu basic-Helix-Loop-Helix-
Leucine-Zipper (bHLHZip) umritunarþátta. Mitf getur örvað tján-
ingu litfrumusérhæfðra gena með því að bindast stýrlum þeirra ým-
ist sem einstvennd eða mistvennd með skyldum próteinum. Sumar
stökkbreytingar í Mitf geninu sýna innangensuppbót þar sem svip-
gerð samsett arfblendinna dýra er eðlilegri en svipgerð hvorrar
stökkbreytingar um sig í arfhreinni stöðu. Markmið þessarar rann-
sóknar var að leita sameindalíffræðilegra skýringa á innangensupp-
bót þeirri sem tengist Mitf geninu í mús.
Efniviður og aöfcröir: Mismunandi M/V/samsætum var æxlað sam-
an til að fá mýs arfblendnar um hinar ólíku M/7/samsætur. Mýsnar
voru skoðaðar með lilliti til uppbótar. Ef samsæta sýndi innangens-
uppbót voru áhrif hennar á stjórn umritunar skoðuð með inn-
leiðslutilraunum í 293T frumum.
Niðursföður: Niðurstöður okkar sýna að innangensuppbót er tak-
mörkuð við eina ákveðna Mitf samsætu, MitfU"h"L (Mitf'"h).
Stökkbreyting þessi hefur áhrif á DNA bindigetu Mitf próteinsins.
Innangensuppból sást í svipgerð augna og háralitar og kernur fram
hvort sem Mitfll'wh stendur með stökkbreytingum sem valda minnk-
aðri eða aukinni virkni. Einnig kemur hún fram ef stökkbreytingin
hefur áhrif á DNA bindisvæðið. Innleiðslutilraunir sýna að MitfMlwh
próteinið virkjar umritun betur en villigerðar Mitf próteinið.
Ályktanir: Við setjum fram þá tilgátu að MitfMl wh próteinið sé of-
virkt sem umritunarvirki, hafi breytta sértækni og virki nú á nei-
kvæðan hátt í frumunni. Innangensuppbót kemur fram þegar nei-
kvæð áhrif MitfMl wh próteinsins minnka, til dæmis þegar samsætan
er í arfblendinni stöðu með núll-samsætu.
V 172 Jákvætt samband milli andoxunarvirkni í plasma
og ómega-3 fitusýra í himnum rauðra blóðkorna
Auöur Ý. ÞorláksdóttirL Guðrún V. Skúladóttir2, Laufey Tryggvadóttir-1,
Sigrún Stefánsdótlir1, Hafdís Hafsteinsdóttir3, Helga M. Ögmundsdóltir’,
Jórunn E. EyfjörðJ, Jón J. Jónssoni, Ingibjörg Harðardóttiri
ILÍfefna- og sameindalíffræðistofa og 2Lífeðlisfræðistofnun læknadeild HÍ,
3Krabbameinsfélag Islands
ih@hi.is
Inngangur: Fjölómettaðar fitusýrur eru næmari fyrir oxun en mett-
aðar fitusýrur. E-vítamín verndar fitusýrur gegn oxun og virkni víta-
mínsins er hluli af andoxunarvirkni í blóði. Tilgangur rannsóknar-
innar var að kanna hvort tengsl væru milli fjölómettaðra ómega-3
og ómega-6 fitusýra í himnum rauðra blóðkorna og andoxunar-
virkni í blóði.
Efniviður og aðferðir: Heildarfituefni rauðra blóðkorna var ein-
angrað úr blóði 79 kvenna með klóróform-ísóprópanól blöndu.
Fitusýrur voru metýleraðar og metýlesterar greindir á gasgreini.
Andoxunarvirkni í plasma var mæld með TEAC aðferð (trolox
equivalent antioxidant capacity assay). Aðferðin byggir á hindrandi
áhrifum andoxunarefna á gleypni frá 2,2’-azinobis(3-ethylbenzo-
thiazoline) stakeindum (ABTS-+). Fyrir tilstuðlan vetnisperoxíðs
myndast ABTS + og er gleypni þess mæld í ljósmæli.
Gögn voru greind með Statsdirecl tölfræðiforrili. Samband milli
breytna var kannað rneð Pearsons fylgnistuðli og einfaldri línulegri
aðhvarfsgreiningu.
Niðurstöður: Niðurstöður rannsóknarinnar sýna marktækt jákvætt
samband rnilli andoxunarvirkni í plasma og ómega-3 fitusýra í himn-
um rauðra blóðkorna (r = 0,34; p=0,002 (DHA; r=0,36; p=0,001)
(EPA; r=0,26; p=0,02)). Einnig sýna þær marktækt neikvætt sam-
band milli andoxunarvirkni í plasma og hlutfalls ómega-6/ómega-3
fitusýra í himnum rauðra blóðkorna (r =-0,30; p=0,008). Ekki var
marktækt samband milli andoxunarvirkni og annarra breytna (hlut
mettaðra-, einómettaðra- og fjölómettaðra ómega-6 fitusýra).
Ályktanir: Omega-3 fitusýrur eru viðkvæmar fyrir oxun. Prátt fyrir
það benda þessar niðurstöður til að aukinn hlutur þeirra í himnum
rauðra blóðkorna tengist aukinni andoxunarvirkni í plasma.
V 173 Trypsín Y-kiónun, tjáning og eiginleikar nýstárlegs
trypsíns úr Atlantshafsþorski
Helga Margrét Pálsdóttir, Agústa Guðmundsdóttir
Rannsóknastofa í matvælaefnafræöi, Raunvísindastofnun HÍ
helgap@hi.is
Inngangur: Nýstárlegur hópur trypsína, flokkur III, var nýlega
skilgreindur. I dag eru átta trypsín þekkt sem tilheyra þessum flokki
sem öll finnast í fiskum sem lifa við mjög kaldar aðstæður (=0°C).
Þessum próteinum hefur verið lýst sem ofur kuldavirkum ensímum,
byggt á rannsóknum á amínósýrubyggingu þeirra en hún er mjög
frábrugðin öðrum þekktum trypsínum (1). Ekkert trypsín úr flokki
III hefur verið einangrað úr fiskunum sem þau finnast í, líklega
vegna sjálfmeltu og niðurbrots og því eru engar lífefnafræðilegar
upplýsingar til um hið náttúrulega form þeirra.
Trypsín Y úr Atlantshafsþorski (Gadus morhua) tilheyrir flokki
III (2). Trypsín Y hefur margar varðveittar amínósýrur sem einkenna
hryggdýratrypsín, svo sem AspI89, Tyrl72, Gly216 og Gly226. Pó
finnast margar breytingar í röð þess til dæmis í yfirborðslykkjum, í
kringum hvötunarþrennuna (His57, Aspl02 og Serl95) og í og kring-
um hvarfstöðina. Trypsín Y hefur aðeins fimm dísúlfíðbrýr í byggingu
sinni á meðan önnur hryggdýratrypsín hafa sex dísúlfíðbrýr.
Efniviður og aðferðir: Þorskatrypsín Y cDNA var einangrað, rað-
greint og klónað inn í pPICZaA plasmíð og ummyndað inn í Pichia
pastorís frumur. Trypsín Y próteinið var tjáð, hreinsað að hluta úr P.
pastoris flotinu og virkjað og voru eiginleikar próteinsins kannaðir.
Niðurstöður og ályktun: Við höfum birt fyrstu lífefnafræðilegu
upplýsingarnar um trypsín af flokki III. Trypsín Y er breiðvirkt ens-
ím sem hefur bæði trypsín- og chymotrypsínvirkni en chymotrypsín-
virkni hefur aldrei sést í trypsínum áður. Trypsín Y er einnig ofur
kuldavirkt ensím sem er virkt við lægra hitastig en þekkist hjá áður
skilgreindum kuldavirkum ensímum.
Heimildir
1. Roach JC. A Clade of Trypsins Found in Cold-Adapted Fish. Proteins 2002; 47:
31-44.
2. Spilliaert R, Guðmundsdóttir Á. Atlantic Cod Trypsin Y. Member of a Novel
Trypsin Group. Mar Biotechnol 1999; 1: 598-607.
112 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88