Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2010, Blaðsíða 63

Guillaume Betijamin Amand Duchenne rannsakar starfsemi
andlitsvöðva með rafórvun.
taugakerfisins. Einn þessara lækna var Frakkinn
Guillaume Benjamin Amand Duchenne (1806-
1875). Hann lærði læknisfræði í París, en stundaði
síðan lækningar í heimaborg sinni, Boulogne-
sur-Mer, þar til eiginkona hans andaðist, og hann
flutti til Parísar á ný til að sinna köllun sinni
- taugalæknisfræðinni. Duchenne de Boulogne
fékk aldrei fast starf á sjúkrahúsum Parísarborgar,
heldur vann hann sjálfstætt við lækningar og
rannsóknir. Hann hafði áhuga á notkun rafmagns í
læknisfræði, bæði til meðhöndlunar og rannsókna.
Með raförvun kannaði hann vöðvastarfsemi hjá
heilbrigðum og sjúkum, og til að glöggva sig
betur á sjúkum vöðvum tók hartn vöðvasýni. Eftir
honum er nefndur vöðvasjúkdómurinn Duchenne
muscular dystrophy. Jean-Martin Charcot (1825-
1893) varð vinur Duchennes og kallaði hann
„mon maitre". Duchenne varð einna fyrstur
manna til að nota ljósmyndir við myndskreytingu
bóka, en Charcot tók það einnig upp og varð
meistari í myndtækni við kennslu. Síðustu árin
lagði Duchenne fyrir sig smásjárskoðun undir
handarjaðri Charcots, sem þá var orðinn prófessor
í meinafræði við Parísarháskóla. Árið 1882, sjö
árum eftir andlát Duchennes, var Jean Martin
Charcot skipaður prófessor í taugalæknisfræði,
og á þeim degi hefur hann vafalaust hugsað
til „mon maitre", sem aldrei hlaut akademíska
viðurkenningu í heimalandi sínu.
Frakkland - Hvernig Charcot
krufði heilann og síðan sálina22
Á vinstri bakka Signu í París, ekki langt frá
Austerlitz brautarstöðinni, er Pitié-Salpétriére
sjúkrahúsið. Fyrir daga frönsku byltingarinnar
kallaðist það Hospice de la Salpétriére. Upphaflega
var þarna saltpétursgeymsla fyrir púðurgerð, en á
dögum Lúðvíks 14. (1638-1715) voru reist þar
frekari húsakynni fyrir óæskilega þegna ríkisins.
Ákveðið hafði verið að hreinsa til í ríkinu, og
í þeim tilgangi var stofnaður Hópital général í
hverri borg. Þessir „spítalar" voru ekki sjúkrahús
í nútímaskilningi heldur geymslustaðir fyrir
vandræðafólk. Tveir helstu „spítalar" í París
voru Bicétre fyrir karla og Salpétriére var fyrir
konur. Með tímanum breyttust þessar stofnanir
í sjúkraheimili, og í frönsku byltingunni var
Salpétriére kallað Hospice de la Vieillesse-
Femmes. Þarna voru um 10000 konur til heimilis,
og það var þarna, sem Philippe Pinel (1745-1826)
leysti þær geðsjúku úr hlekkjunum árið 1795.23
Nokkurn spöl frá Salpétriére, hinum megin við
Jardin des Plantes, stóð la Pitié, stofnun fyrir
betlara, sem síðan varð einnig sjúkrastofnun.
Jean-Martin Charcot hóf nám í læknisfræði
1843 og lauk því eftir fimm ár. Þá tók við fjögurra
ára sérfræðinám í lyflæknisfræði og meinafræði.
Næstu 10 ár starfaði hann við ýmis sjúkrahús
í París og einnig sjálfstætt. Árið 1862 var hann
ráðinn að Salpétriére spítalanum. Þar var hans
starfsvettvangur til dauðadags, og þar byggði
hann upp taugalæknisfræði sem sérgrein. Þegar
Charcot hóf störf á Salpétriére voru þar um 5000
konur, flestar vel fullorðnar. Tæplega helmingur
þeirra var talinn hafa geðsjúkdóma, en hinar voru
fátæklingar illa farnir af líkamlegum sjúkdómum,
þar á meðal flogaveiki og hysteríu. Sá hluti
sjúklinganna, sem var með líkamlega sjúkdóma,
var settur í umsjá Charcots og starfsfélaga hans,
Alfred Vulpians (1826-1887). Þeir félagarnir tóku
nú til við að skoða og flokka sjúklingana, og þegar
sjúklingarnir létust, krufðu þeir líkin samkvæmt
Parísarskólahefð. Smásjáin var nú orðin það
LÆKNAblaöið 2010/96 Fylgirit 64 63