Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2010, Blaðsíða 70

Karl Otto Wilhelm Wilhelm Griesinger.
Westphal.
á geðveikrahælum og samið kennslubók í
geðlæknisfræði. Önnur og endurbætt útgáf a þeirrar
bókar kom út 1861 - Die Pathologie und Therapie der
psi/chischen Kmnkheiten. Griesinger vildi bættan
hag geðsjúklinga og geðlæknisfræðinnar. Hann
taldi greinina skorta rannsóknaraðferð, sem leiddi
til almennt viðurkenndra niðurstaðna. Helst komu
þar rannsóknaraðferðir líffærafræðinnar til greina,
því slagorð Griesingers og skoðanabræðra hans
var „Geisteskrankheiten sind Gehirnkrankheiten".
Vissulega höfðu þeir á margan hátt á réttu að
standa. Á geðveikrahælum þeirra tíma var mikið
af sjúklingum með vefræna heilasjúkdóma, svo
sem dementia paralytica, Korsakovs heilkenni og
flogaveiki.
Þegar Griesinger var ráðinn, gerði hann
það samkomulag við stjórn Charité, að auk
þess að stjórna geðdeildinni fengi hann yfirráð
yfir göngudeildinni, sem Romberg hafði komið
upp. Þannig gerðist það, að geðlæknar náðu
göngudeildarsjúklingum Rombergs úr höndum
lyflækna. Geðlæknar fóru nú að kalla sig
tauga- og geðlækna, enda störfuðu þeir á
göngudeild fyrir tauga- og geðsjúklinga. Hinir
nýju tauga- og geðlæknar einbeittu sér að
líffærafræði heilans (heilaanatómíu) og vildu
beita rannsóknaraðferðum líffærafræðinnar í
geðlæknisfræði. Á þann hátt var stefnt að því að
skapa geðlæknisfræði byggða á vísindalegum
grunni. Þetta nýja fyrirkomulag á Charité varð
fyrirmynd flestra annarra háskóla í Þýskalandi og
Austurríki í uppbyggingu geðlæknisfræði.
Tauga- og geðlæknar í þessum löndum
urðu margir frumkvöðlar í taugalæknisfræði
og taugalíffærafræði. Westphal hætti á Charité,
þegar Griesinger kom þangað, en varð síðar
eftirmaður Griesingers og byggði upp öfluga
taugageðdeild. Þekktasti lærisveinn Westphals
var taugalæknirinn Hermann Oppenheim
Hjónin Cécile Mugnier og Oskar Vogt rýna í heilasneið.
(1858-1919), einn ötulasti talsmaður þess, að
taugalæknisfræði yrði sjálfstæð fræðigrein. Vel
þekkt nöfn innan þýskrar taugageðlæknisfræði
eru Bernhard von Gudden (1824—1886) í Munchen,
Theodor Meynert (1833-1892) í Vín, Eduard
Hitzig, sem flutti frá Berlín og varð tauga- og
geðlæknir í Halle, Paul Flechsig (1847-1929) í
Leipzig, Karl Wernicke í Breslau, Frantz Nissl
(1860-1919) í Heidelberg og náinn kollegi hans
Aloi's Alzheimer (1864-1915) í Múnchen. Síðast
en ekki síst voru það hjónin Cécile Mugnier
(1875-1962) og Oskar Vogt (1870-1959), en þau
kynntust í París, þegar Oskar vann þar hjá Pierre
Marie á Bicétre. Hún var frönsk og hann þýskur.
Pierre Marie gaf þeim 30 heila í brúðkaupsgjöf,
því sama árið, sem þau giftu sig, stofnuðu þau
heilarannsóknarstöð í Berlín — Neurologische
Zentralstation. Þessi stofnun fékk nafnið Neuro-
biologisches Universitats-Laboratorium árið 1915,
en varð að Kaiser Wilhelm-Institut fúr Hirn-
forschung árið 1931. Samstarfsmaður þeirra hjóna
var Korbinan Brodmann (1868-1918).
Stærsti hluti geðsjúklinga í Þýskalandi á þessum
tíma fékk ekki læknismeðferð á háskólaklíníkum,
þar sem tauga- og geðlæknar störfuðu. 1 stað
þess voru þeir vistaðir á geðveikrahælum, oft
staðsettum í fögru umliverfi utan stórborganna.
Fjöldi þessara hæla jókst mjög á 19. öld, og úr varð
togstreita á milli akademískra tauga- og geðlækna
og hinna félagslega sinnuðu hælisgeðlækna,
en þeir síðamefndu sáu ekki notagildi upp-
götvana þeirra fyrrnefndu í neuroanatómíu
70 LÆKNAblaðið 2010/96 Fylgirit 64