Frjáls verslun - 01.01.2009, Blaðsíða 41

F R J Á L S V E R S L U N • 1 . T B L . 2 0 0 9 41
Þ
að er fyrst og fremst af sögulegum ástæðum sem
menn rifja upp viðskipti flokkssystkinanna Jóns Baldvins
og Jóhönnu. Þau áttu ekki skap saman í forystu
Alþýðuflokksins á liðinni öld og komu raunar ekki sömu
leið inn í þá forystu.
Uppruninn skiptir miklu máli. Jón kom yst af vinstri kanti
stjórnmálanna í nokkrum stökkum inn í flokk krata – Jóhanna átti
ætt og uppruna í flokknum.
Og sjálfsagt er enn lítil vinátta með þeim tveimur. Jón Baldvin
hefur í viðtölum um Jóhönnu lýst henni sem einfara, hún sé þrjósk
segir hann, en heiðarleg og áreiðanleg. Og hún kemur sínum málum
fram. Það var einmitt krafan um að koma málum fram sem varð Geir
H. Haarde erfiðust.
Og í skopteikningum kemur Jóhanna fram sem konan sem tekur
til eftir sukkið. Hún er með kúst og svuntu og uppbrettar ermar.
Jóhanna er eins og Soffía frænka í húsi ræningjanna. Til þess er ætlast
að hún hreinsi til eftir útrásarsamkvæmið og hún hefur ekki margar
vikur til verksins.
flugfreyja á toppnum
Leið Jóhönnu inn í stjórnmálin liggur í gegnum vinnuna og stéttar-
félög. Hún var flugfreyja hjá Loftleiðum og vann síðan á skrifstofunni
hjá Kassagerðinni. Þessu fylgdi stjórnarseta í Flugfreyjufélaginu og
Verslunarmannafélagi Reykjavíkur.
Í norrænu samhengi þykir ekkert merkilegt að kona komi þessa
leið inn í forystusveit hjá krötum. Hitt þykir merkilegra utanlands að
lesbísk kona sé komin í valdamesta embætti einnar þjóðar. Og einnig
að það hefur aldrei þótt neitt tiltökumál að hún hefur árum saman
verið í sambúð með konu.
Í enskum blöðum er Jóhanna sögð „sósíaldemókrati af sænsku
gerðinni“ og þá átt við að íslenski forsætisráðherrann eigi lítið
sameiginlegt með athafnamönnum sömu þjóðar.
Það er ekkert leyndarmál að gagnkvæmt traust ríkti aldrei milli
Jóhönnu og útrásarvíkinganna. Það var ef til vill talinn veikleiki
hennar um tíma en er nú ótvíræður styrkur.

velferðar-Jóhanna
Það er bara svo að hvernig svo sem heimurinn veltist og snýst þá
er Jóhanna alltaf Jóhanna. Hún er félagsmálaráðherra þjóðarinnar.
Uppnefnin eru einnig af þessu tagi: Velferðar-Jóhanna, Heilög
Jóhanna eða Jóhanna félags.
Jóhanna varð félagsmálaráðherra í skammlífri ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar árin 1987 til 1988. Þetta var á þeim tímum þegar þakka
mátti fyrir að ríkisstjórnir lifðu út árið, ráðherrar komu og fóru en
samt, Jóhanna var félagsmálaráðherra í þremur stjórnum í röð. Það
var í sömu stjórnum og Jón Baldvin og hún vék ekki úr embætti fyrr
en endanlega slitnaði uppúr samstarfi þeirra árið 1994. Jóhanna gekk
þá úr Alþýðuflokknum til að stofna Þjóðvaka.
Deilurnar við Jón Baldvin voru upphaf Þjóðvaka en sá flokkur
rann inn í Samfylkinguna og Jóhanna var á ný komin í forystusveit
jafnaðarmanna á Íslandi. Þingmennska Jóhönnu er líka orðin löng.
Hún var kjörin á þing árið 1978 og hefur setið þar óslitið síðan.
Það er reynslan og fjarlægðin frá peningasukki þessarar aldar sem
ræður því að Jóhanna er nú forsætisráðherra eftir margra ára baráttu
fyrir velferð – og jafnan með storminn í fangið.
n æ r M y n d a f J ó H ö n n U s i G U r ð a r d ó T T U r f o r s æ T i s r á ð H e r r a
kvenráðherralistinn
Kona varð fyrst ráðherra á Íslandi árið 1970. Það var Auður
Auðuns dómsmálaráðherra. Síðan var þróunin hæg, oft engin
og í besta falli ein kona í hverri stjórn. nær aldarfjórðungi
eftir að Auður varð ráðherra var enn auðvelt að muna alla
röðina af kvenráðherrum í sögunni: Það voru bara þær Auður,
ragnhildur Helgadóttir og Jóhanna Sigurðardóttir.
Í þriðju ríkisstjórn davíðs Oddssonar 1999–2003 verða
loks straumhvörf þegar fjórar konur eru ráðherrar samtímis.
núna – nær fjörtíu árum eftir að Auður varð ráðherra – eru
hlutföll kynjanna loks jöfn.
auður auðuns• , dómsmálaráðherra 1970–1971.
ragnhildur helgadóttir• , menntamálaráðherra og síðan
heilbrigðisráðherra 1983–1987.
Jóhanna sigurðardóttir• , félagsmálaráðherra 1987–1994 og
aftur 2007–2009. Forsætisráðherra frá 2009.
rannveig Guðmundsdóttir• , félagsmálaráðherra 1994–
1995.
ingibjörg Pálmadóttir• , heilbrigðisráðherra 1995–2001.
siv Friðleifsdóttir• , umhverfisráðherra og síðan heilbrigðis-
og tryggingaráðherra 1999–2007.
sólveig Pétursdóttir• , dómsmálaráðherra 1999–2003.
valgerður sverrisdóttir• , iðnaðar- og viðskiptaráðherra og
síðan utanríkisráðherra 1999–2007.
Þorgerður katrín Gunnarsdóttir• , menntamálaráðherra
2003–2009.
sigríður anna Þórðardóttir• , umhverfisráðherra og síðan
samstarfsráðherra norðurlanda 2004–2006.
ingibjörg sólrún Gísladóttir• , utanríkisráðherra 2007–2009.
Þórunn sveinbjarnardóttir• , umhverfisráðherra 2007–2009.
ásta r. Jóhannesdóttir• , félags- og tryggingamálaráðherra
2009.
katrín Jakobsdóttir• , menntamálaráðherra 2009.
kolbrún halldórsdóttir• , umhverfisráðherra 2009.
ragna árnadóttir• , dómsmálaráðherra 2009.
texti: gísli kristjánsson • Mynd: geir ólafsson