Frjáls verslun - 01.01.2009, Blaðsíða 58

58 F R J Á L S V E R S L U N • 1 . T B L . 2 0 0 9
K
víði og þunglyndi eru fylgi-
fiskar áfalla en atvinnumissir
er jú áfall. „Sumir komast
ekki í gegnum áfallið og verða
þunglyndir í kjölfarið. Það er mjög ein-
staklingsbundið hvernig áfallið hittir fólk
fyrir. Það fer til að mynda eftir stöðu
viðkomandi og hversu háður hann er
vinnunni sinni og hvaða bakland fólk
hefur. Ef fólk missir eigið fyrirtæki fylgir
því að sjálfsögðu sorg og tilfinning um
missi. Svo fer líðan fólks líka eftir sjálfs-
trausti og fyrri áföllum. Ef fólk hefur
orðið fyrir miklum áföllum getur verið að
atvinnumissirinn hitti það verr fyrir, því
finnst það ekki vera nógu miklir bógar til
að mæta honum. Svo sér maður líka hina
hliðina – ef sá sem missir vinnuna hefur
orðið fyrir miklum áföllum þá finnst
honum atvinnumissir vera smámál í sam-
anburði við fyrri áföll.“
Morgnarnir eru erfiðir þeim sem hafa
misst vinnuna og þar með megintilgang-
inum með að takast á við daginn. Þór-
katla bendir á að það sem yfirleitt reki
okkur mannfólkið á fætur sé eitthvert
erindi, tilgangur. Þegar vinnan er farin
kemur tilfinning um tilgangsleysi. „Svona
óvissu í persónulegu lífi fylgir alltaf mik-
ill kvíði. Sá atvinnulausi er í fríi frá kvíð-
anum á meðan hann sefur. Þannig reyna
margir að kreista aftur augun eins lengi
og þeir geta. Kvíðafullar hugsanir leita oft
á þetta fólk um leið og það vaknar. Það
leitar því eðlilega í svefninn sem lausn
og frelsi frá kvíða og innri átökum. Það
verður hins vegar oft til þess að svefninn
raskast; viðkomandi fer seinna að sofa og
sefur fram eftir. Þetta verður vítahringur
– manneskja sem fer á fætur klukkan tíu á
morgnana finnst gjarnan byrjunin á deg-
inum misheppnuð og bera vott um leti og
ómennsku.“
Hvernig hjálpum við okkur sjálfum?
Þórkatla segir að mikilvægt sé auðvitað að
gefast ekki upp en þó megi ekki falla í þá
gryfju að að láta eins og ekkert hafi í skorist
heldur að virða eigin tilfinningar og tala
um líðan sína við aðra. Í þessari stöðu er
mikilvægt að grandskoða hvað maður þarf
til að líða betur. Göngutúr og sundferð geta
hjálpað til að létta lundina.
„Hvernig við komum fram við okkur
sjálf segir okkur í rauninni hvernig við
virðum okkur sjálf. Ef við vöndum okkur
í því sem við erum að gera fyrir okkur sjálf
þá eykur það auðvitað líkurnar á að okkur
líði oftar betur. Ef við komum illa fram
við okkur þá eykur það á sjálfsfyrirlitningu
og vanmátt. Það brýtur okkur niður. Það
hjálpar í þessu millibilsástandi að hreyfa
sig, borða hollan mat, hitta skemmtilegt
og jákvætt fólk, sinna áhugamálum sínum
og líta á atvinnuleitina sem vinnuna sína.
Við hreyfingu framleiðir líkaminn endorfín
sem gerir það að verkum að hugurinn
verður léttari og vandamálin sýnast minni.
Hreyfing losar líka um spennu í líkamanum
og eykur líkur á værari svefni og minni
kvíða.“
smæstu mál verða að stórmálum
„Vikan sem kreppan skall á af fullum þunga
var ansi erfið í þessu starfi,“ segir Þórkatla.
SÁLFRæÐi
atvinnumissiR
– aðför að
sjálfsmyndinni
Þáttur áfallahjálpar hjá sálfræðingum hefur snaraukist eftir hrun bankanna.
Þórkatla Aðalsteinsdóttir, sálfræðingur hjá Lífi og sál, segir að kvíði og
þunglyndi geti komið í kjölfar atvinnumissis.
texti: svava jónsdóttir • MyNd: geir ólafsson