Frjáls verslun - 01.04.2007, Blaðsíða 72

72 F R J Á L S V E R S L U N • 4 . T B L . 2 0 0 7
RÓT MENNINGAR
Rót menningar byggist á tiltekinni heimsmynd, grunnvið-
miðum og grundvallarafstöðu sem er sameiginleg hópnum,
jafnvel án þess að hann geri sér grein fyrir því. Þessi grunn-
mynd, sem vel að merkja tekur hægfara breytingum, hefur
áhrif á allt gildismat innan fyrirtækisins sem svo aftur er
ráðandi um túlkun einstaklinganna og hópsins á því sem
skiptir máli í stefnu þess. Þannig getur menningin haldið
fyrirtækinu í hjólförum í átt sem getur verið önnur en yfir-
lýst stefna þess segir fyrir um.
Menning í fyrirtæki getur verið allt frá því að
vera lokuð og íhaldsöm yfir í það að vera opin
og móttækileg fyrir breytingum. Menning í fyr-
irtæki tekur mið af starfsumhverfi fyrirtækisins og
í uppruna bæði fyrirtækis og starfsfólks.
Eitt einkennið í nútímanum er að fyrirtæki
stækka og taka stöðugum breytingum vegna
samstarfs og samruna. Eins er athafnasvæði fjöl-
margra fyrirtækja að stækka og samskiptasviðið
er oft á tíðum heimurinn allur. Vegna þessa eru
fyrirtæki í dag að glíma við stöðugt stærra svæði og meiri
menningarlega fjölbreytni en nokkru sinni áður.
Þar sem stefna er alltaf til staðar í allri starfsemi fyrir-
tækja má af ofangreindu skilja að afstaðan til þess sem fyrir-
tæki vilja vera og vilja verða getur verið mismunandi eftir
því hvar er borið niður í starfsemi þeirra.
Stefnan verður að miða að því að nýta tækifærin í
umhverfinu og skapa tengsl við viðskiptavini, sýna fram á
sérstöðu fyrirtækisins og gefa því forskot í samkeppni við
önnur fyrirtæki. Öðruvísi verður verðmætasköpun fyrir-
tækisins ekki tryggð til lengdar.
Stór þáttur í árangursríkum rekstri er viðskiptavitið
sem oft er byggt á innsæi og tilfinningu lykilstarfsmanna.
Drifkraftur og starfsánægja þeirra skiptir þannig sköpum.
Grundvallaratriði í stjórnun er því mannskilningurinn sem er
til staðar í fyrirtækinu og sú manngæska sem umvefur það.
Þetta er augljóst ef horft er til þekkingarfyrirtækja eða
þjónustufyrirtækja. Í slíkum fyrirtækjum er fólkið mikil-
vægasta auðlindin og megindrifkrafturinn. Stefna verður
ekki árangursrík ef aðeins er unnið ofan frá og niður í
fyrirtækinu. Það er nauðsynlegt að hlusta, virkja og vinna
með starfsfólkinu, auk þess að fá viðskiptavinina og hags-
munaaðilana með í leikinn.
Menningin þarf einnig að vinna með fyrirtækinu. Þekk-
ingarfyrirtæki og þjónustufyrirtæki þrífast best þegar starfs-
fólkið er tilbúið að bjóða sig fram og það er virt að verð-
leikum. Sambandið við fólkið í fyrirtækinu og virðingin
í samskiptum eigenda, stjórnenda, starfsmanna og við-
skiptavina ræður öllu um árangurinn. Góðir stjórnendur
eru ekki bara „stjórar“ og „merkisberar“. Þeir þurfa að vera
„auðmjúkir þjónar“ þeirra sem þjóna viðskiptavininum.
MEGINSTEFNAN - HEILDARSTÖÐUMYND(IR)
Stefnan, eins og hér er fjallað um hana, nær utan um alla
starfsemi fyrirtækisins á hverjum tíma. Fyrirtæki á sér for-
tíð, nútíð og framtíð. Fyrirtækið hefur haft stefnu og setur
sér stefnu til framtíðar. Stefnan getur verið óræð eða ljós.
Einnig dreifð eða í ákveðnum brennipunkti.
Hver stefnan er markast af mörgum þáttum. Umhverfið
og starfsemi fyrirtækisins hefur áhrif, stærðin og sam-
keppnin, þekking starfsmanna, tæknin og kerfin sem byggt
er á, menningin í fyrirtækinu og markmiðin sem sett eru.
Ekki síst snýst dæmið um vilja og getu eigenda, stjórnenda
og starfsmanna.
Til að átta sig á meginstefnunni, bæði stefnunni nú og
til framtíðar, er mikilvægt að hugsa um þrennt: 1) Hver er
staða fyrirtækisins í rekstrarumhverfinu nú; 2) Hver gæti
þessi staða verið; og 3) Hver ætti þessi staða að vera? Til
útskýringar má draga upp mynd af stöðunni með verkfæri
sem nefna má „heildarstöðumynd“ af fyrirtækinu. Heild-
arstöðumyndin sýnir tilvistargrundvöll, starfsgrundvöll og
skipan í starfsemi fyrirtækisins.
Það getur verið gagnlegt fyrsta skref í stefnumótunar-
vinnu að draga fram heildarstöðumyndina af fyrirtækinu
nú og jafnframt átta sig á því hvernig þessi mynd hefur
verið að þróast fram að því. Þannig má átta sig á stefn-
unni sem fyrirtækið hefur fylgt og fá hugmynd um hvert
það stefnir. Spurt er hvaðan fyrirtækið komi, þ.e. úr hvaða
átt. Einnig hvað fyrirtækið sé og hvert það sé að fara.
Grundvallaratriði er að horfa á fyrirtækið í samhengi sínu.
Dregin er upp mynd af stöðu fyrirtækisins á þeim mark-
aði og í þeirri samkeppni sem það er, sem og öðrum þeim
aðstæðum sem það býr við.
S T J Ó R N U N
Umhverfið
Þekkingarfyrirtæki
og þjónustufyrirtæki
þrífast best þegar
starfsfólkið er tilbúið
að bjóða sig fram
og það er virt að
verðleikum.
Mynd 2: Verkfæri til að draga upp
heildarstöðumynd af fyrirtæki. STEFNAN
Tilvistargrundvöllur
Starfsgrundvöllur
Skipulag - menning
Viðskiptaeining A
Viðskiptaeining B
Viðskiptaeining C
© RSS