Frjáls verslun - 01.07.2009, Blaðsíða 21

F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 9 21
ella að vera tilbúið til að taka skrefið. Það gæti þess vegna hafa þróað
með sér viðskiptahugmyndir á undanförnum árum þó að það hafi
ekki tekið af skarið vegna þess fórnarkostnaðar sem það hefði orðið
fyrir.
Sumir sjá glasið hálffullt en aðrir hálftómt. Að öllum líkindum
ætti það að verða erfiðara fyrir frumkvöðla að stofna fyrirtæki en áður
og það er álitamál hversu góður kraftur neyðin er í uppbyggingu fyr-
irtækja. Ágæt rök eru fyrir því að fyrirtæki sem eru stofnuð við slíkar
aðstæður hafi minni líkur á að ná árangri þar sem metnaðurinn til þess
að byggja upp stærra fyrirtæki víkur fyrir því að hafa í sig og á. Á móti
kemur að þeir frumkvöðlar sem þegar hafa stofnað fyrirtæki hafa mikla
menntun og reynslu sem getur hjálpað öðrum með svipaðan bak-
grunn að feta sömu leið. Hitt er líka að skapast hefur ákveðin stemm-
ing fyrir að byggja upp ný fyrirtæki á Íslandi þar sem frumkvöðlar eru
tilbúnir að hjálpa hver öðrum. Það mun reynast gríðarlega mikilvægt.
Árangursrík viðskiptahugmynd
Að gera viðskiptaáætlun hefur jafnan verið mikilvægur áfangi í þró-
unarsögu viðskiptahugmyndar. Flestir sem gera slíka áætlun gera það
til þess að fá fjárfesta til liðs við sig (61%) samkvæmt könnun á meðal
sprotafyrirtækja. Jafnframt kemur í ljós að um helmingur fyrirtækja
gerir viðskiptaáætlun til að meta möguleika viðskiptahugmyndar eða
skerpa stöðu og stefnu fyrirtækis. Þar af leiðandi er um helmingur
sem notar viðskiptaáætlun sem hjálpartæki í uppbyggingu, til þess
að skilja stöðu og stefnu fyrirtækisins. Um 84% fyrirtækja hafa gert
viðskiptaáætlun en einungis 16% hafa ekki gert slíka áætlun. Mikil
umræða hefur verið í fræðasamfélaginu varðandi mikilvægi við-
skiptaáætlana á undanförnum árum, enda hefur enn ekki tekist að
sýna fram á að þeir sem gera viðskiptaáætlun séu líklegri til þess að
ná meiri árangri en þeir sem gera það ekki. Í sjálfu sér efast enginn
um að það sé mikilvægt fyrir frumkvöðulinn að skoða fyrirtækið á
gagnrýninn hátt. Hins vegar er ljóst að áherslan á viðskiptaáætlanir
og oft lítið annað en viðskiptaáætlanir í stoðkerfi sprotafyrirtækja
hefur skilað takmörkuðum árangri og oft á tíðum virðist áherslan
vera meiri á að búa til viðskiptaáætlun en fyrirtæki. Einnig hefur tals-
verð umræða átt sér stað um það hvenær nauðsynlegt sé að búa hana
til og hvers konar áætlun. Ofuráhersla á að búa til viðskiptaáætlun
stendur stundum í vegi fyrir því að fyrstu skrefin í að gera fyrirtæki
að veruleika séu tekin. Þessi fyrstu skref geta gefið miklu betri upp-
lýsingar um ágæti viðskiptahugmyndarinnar en einhverjar getgátur
byggðar á takmörkuðum rannsóknum.
Aðalmálið er hvort fyrirtæki verður til og nær árangri. Nokkrar
spurningar voru þess eðlis að frumkvöðlar voru spurðir um eigið mat
á árangri. Þetta eru rannsóknarspurningar sem hafa að miklu leyti
sannað gildi sitt þar sem veruleg fylgni er á milli sjálfsmats og raun-
talna í sams konar rannsóknum. Flestir eru tiltölulega ánægðir með
þann árangur sem náðst hefur (á skalanum 1-7, þar sem 1 merkir að
þeir eru mjög ósammála en 7 mjög sammála). Flestir frumkvöðlar
virðast líta svo á að þeir séu að reka „leiðandi fyrirtæki á sínu sviði“
(6,3) og fyrirtæki sem er vel í stakk búið til að „grípa ný tækifæri
sem skapast“ (6,0) Á hinn bóginn kemur fram að stjórnendur eru
ekki jafnsannfærðir um að þeir hafi náð þeim „fjárhagslega ávinn-
ingi“ (3,8) eða „markaðshlutdeild“ (4,0) sem stefnt var að á þessum
tímapunkti. Í sjálfu sér kemur það ekki á óvart þar sem landlægt
virðist vera að frumkvöðlar vanmeti þann tíma sem það tekur að ná
góðum árangri. Engu að síður eru frumkvöðlar nokkuð kokhraustir
hvað varðar framtíðina þar sem þeir eru með „samkeppnisforskot“
(5,3) og fyrirtækið getur „aðlagað sig umhverfinu og bregst vel við
ógnunum“ (5,4). Frumkvöðlar voru hins vegar ekki eins öruggir með
sig þegar spurt var hvort fjárfestar myndu fá „tífalda ávöxtun á fimm
árum“ ef þeir myndu fjárfesta í fyrirtækinu en þó var meirihluti svar-
enda frekar sammála en ósammála (4,6 – þar sem 4 er hvorki sam-
mála né ósammála).
Frumkvöðullinn skapar árangur
Ef eitthvað skín í gegn hvað varðar árangur er það að frumkvöðlar
eru sjálfir á þeirri skoðun að eiginleikar frumkvöðulsins skipti mestu
máli hvað varðar árangur fyrirtækja þeirra. En 42% svarenda sögðu
eiginleika frumkvöðulsins öðru fremur hafa skapað árangur fyrirtæk-
isins, 29% svöruðu að það væri varan og markaðurinn og 29% að það
væri starfsmannahópurinn. Þetta kemur einnig fram í öðrum hluta
könnunarinnar þar sem frumkvöðlar eru beðnir um að meta eigin
árangur og jafnframt að meta mikilvægi sömu þátta. Þegar árangur
og mikilvægi eru margfölduð saman kemur í ljós að hæsta gildið er
mat frumkvöðla á hæfni sprotafyrirtækja
mikilvægi og árangur
stefnumótandi þátta í sprotafyrirtækjum
Á skalanum 1-7, táknar 1 mjög ósammála og 7 mjög sammála.