Tímarit Máls og menningar - 01.10.1942, Síða 3

TIMARIT
MÁLS OG MENNINGAR
RITSTJÓRI: KRISTINN E. ANDRÉSSON
1942 o OKTÓBER o 2. HEFTI
MENNINGARLEGUR SIGUR VERKAMANNA. Loksins hefur
verkamönnum í Reykjavík og á flestum stöðum öðrum á landinu
tekizt að fá viðurkenndan átta stunda vinnudag. Er þess skammt
að minnast, að Dagsbrúnarmenn voru svo lágt beygðir, að meiri-
liluti þeirra greiddi atkvæði gegn átta stunda vinnudegi af ótta
við atvinnuleysi og kauplækkun. Er vafasamt, að öllum verka-
mönnum sé ennþá ljóst, hvílik réttarbót og hversu stórt spor i
menningar átt felst í þeim sigri, sem þeir nú liafa unnið. Basl
og strit hefur einkennt þjóðlíf okkar öldum saman. Það, sem
verra er, við höfum trúað á baslið og langstrit daganna myrkra
1 milli, talið það nauðsyn, jafnvel dyggð. Eimir enn eftir af
þeirri trú, svo að margir ætla, að fjórtán til sextán stunda
vinnu á dag fylgi ávöxtur að sama skapi. Slíkt er úrelt vizka.
Langstrilið hefur aldrei gefið ávöxt. Sextán tíma baslið er ein-
kenni frumstæðra atvinnuhátta, félagslegs menningarleysis, og
stritið og fátæktin fylgjast alltaf að. Þrældómurinn hefur verið
ill nauðsyn, böl mannsins, ógæfa hans, en aldrei dyggð, þroska-
vegur né ávinningur. Því fer fjarri, að stuttur vinnudagur sé
tákn leti og ómennsku, eins og viðkvæðið var. Hann er einmitt
skilyrði rösklegra afkasta og lieilbrigðrar vinnugleði. Stuttur
vinnudagur helzt i hendur við tækni og visindaleg vinnubrögð.
Hann er ávöxtur þroskaðs þjóðfélags, en veitir um leið skilyrði
til vaxandi félagslegrar menningar og sjálfsþroska hvers ein-
staklings. Menn fá tómstundir til að sinna persónulegum og
félagslegum áhugamálum sínum, tækifæri til að menntast, hvíl-
ast og njóta eðlilegrar lífsgleði.
Verkamenn liafa unnið ómetanlegan sigur með viðurkenningu
átta stunda vinnudags. Þann sigur verða þeir að hagnýta sér
þegar sem bezt. Mestur arður felst ekki í þvi að verja öllum
tíma sínuin til að vinna sér inn peninga. Tímanum getur ver-
ið margfalt betur varið til þess að afla sér þekkingar, sinna fé-
lagslegum velferðarmálum, styrkja hagsmunasamtök stéttar sinn-
ar og húa alþýðunni skilyrði til þess að ráða þjóðfélaginu og
fá vald til að hindra það, að yfir dynji að nýju kreppa og at-
8