Tímarit Máls og menningar - 01.10.1942, Page 70

172
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
slrjálbýli, náin sambúð við gróður jarðar, dýrin og mikil-
fenglegt náttúrufar liafi verið megin uppistaða og máttar-
viður íslenzkrar menningar, og þvi geti heldur engin sönn
íslenzk menning þrifizt i kaupstöðum vorum, þar sem
þessi uppeldisskilyrði vantar að mestu.
í þessu sambandi er vert að gera sér það Ijóst, að um
aldaraðir hefur fólk viðsvegar um heim, margt vel gefið
að eðlisfari, lifað sveitalífi í sambýli við dýr, jurtir
og mikilfenglega náttúru og stundum í nágrenni við borg-
armenningu, án þess að skapazt liafi með þvi sjálfstæð
eða sérkennileg menningarverðmæti nokkurrar tegundar.
Athyglisvert er það og, að þá befur menning á íslandi
risið liæst til forna, er samgöngur innanlands og við önn-
ur lönd voru örastar og félagslíf ýmiskonar í mestum
blóma. Þá mun það naumast tilviljun ein, hversu margir
hinna ágætustu menningarfrömuða vorra fyrr og síðar
hafa verið víðförulir heimsborgarar.
Með öðrum orðum benda sterkar líkur til, að hin glæsi-
lega sveitamenning á íslandi liafi ekki skapazt vegna dreif-
býlis og einangrunar, ekki nema að nokkru levti vegna
sambýlis fólksins við sérkennilega náttúru landsins eða
fyrir áhrif daglegra starfsbátta. Uppistaða hennar var
rniklu fremur óvenju fjölþætt félagslíf landsmanna,
blómlegt og orkumikið íþróttalíf, þar sem hinar andlegu
íþróttir, svo sem manntafl, sagnagerð og kvæðaflutningur
stóðu ekki að baki hinum likamlegu, lífrænt og síendur-
nýjað samband við önnur lönd allt suður lil Rómar og
Aþenu og austur til Garðaríkis, og síðast en ekki sízt var
liún verk nokkurra afburða snillinga ,sem böfðu teygað
af lærdómsbrunni heimsmenningarinnar, túlkuðu og færðu
í letur sérkenni hins gróskumikla þjóðlífs og skópu þann-
ig öldum og óbornum kynslóðum menningararf, sem aldrei
fyrnist.
Nú er svo komið íslenzku þjóðlífi, að um tveir þriðju
allra landsmanna búa í kaupstöðum og fjöhnennum sjáv-
arþorpum, en aðeins einn þriðji hluti í sveitum. Og hvort