Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Page 11

NÝI SÁTTMÁLl
249
að halda uppi á flugvellinum á eigin kostnað, beinlínis eða á eigin
ábyrgð, þeirri starfsemi, þeim tækjum og því starfsliði, sem nauð-
synlegt kann að vera til slíkra afnota. Taka skal tillit til sérstöðu
slíkra flugfara og áhafna þeirra að því er varðar tolla, landvistar-
leyfi og önnur formsatriði. Engin lendingargjöld skal greiða af slík-
um flugförum“. Og í 9. gr. segir: „Eigi skal leggja neina tolla eða
önnur gjöld á efni það, útbúnað, nauðsynjar eða vörur, sem inn er
flutt til afnota fyrir stjórn Bandaríkjanna eða umboðsmenn hennar
samkvæmt þessum sanmingi eða til afnota fyrir starfslið það, sem
dvelur á Islandi vegna starfa, sem leiðir af framkvæmd samnings
þessa.“
Með þessum ákvæðum er Bandaríkjamönnum einum umfram all-
ar aðrar þjóðir veitt sérstök aðstaða til þess að hagnýta sér flug-
völlinn til hernaðarþarfa og til beinna hernaðaraðgerða, ef þeim
býður svo við að horfa. Tollfrelsið á efni og varningi sem Banda-
ríkjamenn flytja inn á völlinn til sinna afnota gerir Islendingum
ókleift að hafa nokkurt eftirlit með því hvers kyns birgðum þar
kynni að vera komið fyrir. Engin ákvæði eru í sanmingnum um það
hverjar stækkanir eða aðrar aðgerðir á vellinum kunni að teljast
nauðsynlegar vegna flutninga til og frá Þýzkalandi, en talað hefur
verið um stækkanir vallarins sem kosta mundu of fjár, og það meira
að segja borið fram sem röksemd þess að uppsagnartími samnings-
ins mætti ekki vera of stuttur. Kemur það leikmönnum undarlega
fyrir sjónir að flugvöllur sem nægði Bandaríkjunum í heimsstríði
skuli ekki endast þeim til tiltölulega friðsamlegra flutninga til setu-
liðsins í Þýzkalandi. Og þegar samtímis berast fregnir um að
Bandaríkjamenn komi upp nýjum herstöðvum víða um heim og auki
hinar gömlu, jafnvel í löndum annarra þjóða, eins og t. d. á Græn-
landi, er engin furða þótt afnot þeirra af Keflavíkurvellinum séu
sett í samband við þessar aðgerðir.
Vitaskuld væri það beint samningsrof ef Bandaríkjamenn notuðu
flugvöllinn sem herstöð, en eigi að síður veitir samningurinn þeim
svo mikinn aðstöðumun gagnvart öðrum þjóðum, ef til styrjaldar
kæmi, að sjónar munur er á því en ekki reyndar hvort jieir hefðu
hér raunverulega herstöð eða réttindi samningsins. Bæði frá sjón-
armiði Bandaríkjamanna og annarra þjóða er Keflavíkurflugvöll-