Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Page 14

252
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Allur gangur þessa máls hefur verið með ódæmum. I fyrra sendi
Bandaríkjastjórn Alþingi vægast sagt móðgandi tilmæli um her-
stöðvar á þremur stöðum hér á landi. Jafnvel þá voru til menn í
öllum þingflokkum nema einum senr ekki fannst neitt athugavert
við þetta og voru reiðubúnir til þess að verða við óskum Banda-
ríkjamanna. Aðeins óttinn við kosningar sem í hönd fóru og hótun
Sósíalistaflokksins um að rjúfa stjórnarsamvinnuna virðist hafa
komið í veg fyrir að til samninga yrði gengið um tilmæli Banda-
ríkjamanna. Andstaðan gegn hvers konar afsali landsréttinda magn-
aðist síðastliðinn vetur undir forustu menntamanna og annarra
hugsandi manna úr öllum flokkum, svo að enginn stjórnmálaflokkur
þorði annað en að telja sig öllu réttindaafsali andvígan — fyrir
kosningar. Heilindi þessara loforða komu þegar í ljos á þingi í
sumar, þegar ekki tókst að fá samþykkta þá sjálfsögðu kröfu að
skorað yrði á Bandarikjamenn að standa við herverndarsamninginn
og hverfa þegar á brott úr landinu með lið sitt.
Síðan er gengið til samninga við erindreka Bandaríkjamanna, án
vitundar ráðherra Sósíalistaflokksins, án þess að utanríkismálanefnd
sé til kvödd, sem er þvert ofan í gildandi lög, þing er kallað saman
í skyndi og ætlazt er til að samningurinn sé samþykktur tafarlaust,
jafnvel áður en allir þingmenn væru komnir til þings. Það er full-
yrt að þetta séu beztu kjör sem hægt sé að fá, og að öðrum kosti
muni Bandaríkjamenn ekki fara með her sinn fyrr en þeim sýnist.
Þegar það kemur í ljós að þessi hótun nægir ekki til þess að tryggja
auðsveipni þingmanna, og að allur almenningur rís gegn sanmingn-
um, er gripið til annarra ráða. Nokkrar breytingar eru útvegaðar á
uppkastinu, að vísu til bóta, en þó án þess að raska þeim ákvæðum
sem meslu máli skipta. Með þessu voru að minnsta kosli færðar
sönnur á að fyrstu ummæli verjanda samningsins voru röng, en hins
vegar engin rök lögð fram um það að aðrar leiðir hefðu ekki verið
færar. Sú leiðin sem beinast lá við: að krefjast þess opinberlega að
Bandaríkjamenn stæðu við herverndarsanminginn, var aldrei reynd.
Og loks þegar þúsundir kjósenda höfðu heimtað þjóðaratkvæði um
málið, höfðu 27 þingmenn brjóstheilindi til þess að hafna þeirri
kröfu.
Allur málflutningur sanmingsmanna hefur verið í samræmi við