Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Page 67

KAJ MUNK
305
Veiðiferðirnar urðu kærasta skemmtun hans; á þeim horfði hann
á drama náttúrunnar.
Þrátt fyrir geysileg afköst í gerð leikrita, kvæða, smásagna og
blaðagreina, gafst Kaj Munk engu að síður tóm til að stunda prests-
skap. Prestsstörfin gengu meira að segja fyrir skáldskapnum. Einu
sinni kom Kaj Munk t. d. alveg flatt upp á leikhúsgesti með því að
koma ekki á frumsýningu á einu leikrita sinna í Kaupmannahöfn,
en ástæðan var sú, að hann vildi ekki fara frá gömlum manni í sókn-
inni, sem lá á banasænginni. Það er ekki orðum aukið, að Kaj
Munk var vinsæll í sókn sinni. Með kvonfangi sínu — hann giftist
bóndadóttur þar úr sveitinni — og með röskri framkomu sinni
tókst honum að komast í náin kynni við fálát og dul sóknarbörn
sín. Illgjarnar raddir héldu því að vísu fram, að verulegur hluti
vinsælda hans stafaði af því, hve hátt útsvar hann greiddi vegna
tekna sinna af ritstörfum. Satt er það, að Kaj Munk galt a. m. k.
um nokkurt skeið mestan hluta allra útsvara í sveit sinni, og hitt er
eins víst, að hann lét engan sóknarbarna sinna fara bónleiðan frá
sér. Hann þekkti fátækt af eigin reynd og hjálpaði þar sem hægt var.
Kaj Munk var einlægur og ötull prestur. Hann fylgdi ekki neinum
ákveðnum trúarflokki, hvorki heimatrúboðinu né Grundtvigssinn-
um, en hafði sitt úr hvorri þessari stefnu. Kristin lífsskoðun hans
var bjartsýn, og trúin var honum eðlileg og sjálfsögð. Trúfræðing-
ur var hann aldrei og hafði mestu óbeit á öllum kreddum. Þjáning og
hjálpræði, sigur og ósigur voru honum eðlilegar samstæður. Það
er engin tilviljun, að Kaj Munk lætur Krist hvísla þessum orðum
að von Beugel biskupi í leikritinu , Han sidder ved Smeltediglen“:
„Lofum þeim að drepa okkur á föstudaginn langa, við leikum á þá
páskadags morgun“. Þessi setning öðlaöist nýtt líf í frelsisbar-
áttu Danmerkur, þegar ungur ættjarðarvinur notaði hana í bréfi
til félaga sinna, sem hann skrifaði rétt fyrir aftöku sína til að hugga
þá og hvetja, og Kaj Munk fékk henni sjálfur nýtt form í orÖum
Grundtvigs í „Egelykke“: „Enginn getur tekiö af sér krók. Leiðin
að páskadagsmorgni liggur um föstudaginn langa“.
Prédikanir Kaj Munks, sem oft voru óvenju stuttar, höfðu að
uppistöðu skýrar og alþýðlegar myndir. Stólræðan var honum að-
eins leið til þess að leggja út af orðum guðspjallsins á einföldu