Tímarit Máls og menningar - 01.04.1970, Blaðsíða 12

Tímarit Máls og menningar
gamlatestamentistexti, væri gerður einsog hann lagði sig af norðmönnum á
12tu öld, nú 'hefur fundist á texta þessum handbragð og heilar klausur Bergs
ábóta Sokkasonar frá Múnkaþverá sem skrifaði bækur á 14du öld (Selma
Jónsdóttir). Á 17du öld var hafin verslunarstetfna í tímafölsun íslenskra bóka
sem hafðar voru til útflutníngs. (Heimildir: Nyt og gammelt fra Snæ-
fjallaströnd, Peter Springborg, Afmælisrit Jóns Helgasonar 1969; og Opus-
cula I, 20asta bd. Bibliotheca Arnamagnæana, Desmond Slay). Afturámóti
hefur ekki fundist snifsi úr handriti nokkurrar Íslendíngasögu frá 12tu
öld, segja handritafræðingar. Ef sanna skal að slík verk séu upprunnin á
þeirri öld, verður sönnunin að gerast á kappræðugrundvelli án áþreifan-
legra gagna. Tilhneigíng í feðrun íslenskra fornbóka frammá þennan dag
hefur beinst að því að sanna að verkin séu eldri en þau eru. Orsök til
að hlutir voru fyrrum sagðir eldri en þeir eru fólst meðal annars í því
að þá var ekki framþróunarkenníngin komin til skjalanna, heldur trúðu
menn því fastlega að gamalt væri betra en nýtt og heimurinn hefði verið
góður áður, en færi nú versnandi og væri bráðum búinn að vera. íslend-
íngasögur eru rángtímasettar í sjálfum sér; en tímasettar þó, öfugt við eddu
sem er tímalaus. Þegar höfundur er að semja 'lætur hann einsog hann hafi
sjálfur verið viðstaddur á þeim frægðartíma þegar hetjur voru uppi í heim-
inum; þessu fylgir sú skylda að þræða fornan hugsunarhátt og málfar eftir
því sem menn hyggj a að verið hafi á þessum glæsilegu og eftirbreytnisverðu
tímum. Á öldinni sem leið efuðust fáir bændur um að höfundur Njálu hefði
verið viðstaddur þegar Gunnar var að berjast með atgeirmnn.
í skólatextum og handbókum minnir mig standi, eða ætti að minstakosti að
standa, að Hávamál séu syrpa af fomum kvæðirm. Sumir fræðimenn segja
þau samsett úr átta kvæðum; aðrir tiltaka eitthvað færri.
Lítil ástæða er til að ætla fyrirfram að eddukvæði séu mikið eldri en
skriftími þeirra, enda ekki fundist slitrur af kvæðum þessum frá eldri tíma en
blómatíð ritaldar á íslandi; því síður úr öðnrm löndum. Sumir fræðimenn
halda að sumt af þessu séu þýsk kvæði frá fólksflutningatímunum. Þó finst
hvergi stafkrókur úr þessum kvæðum í Þýskalandi, allra síst úr námunda við
þann tíma sem fræðimenn telja atburði hafa gerst er kvæðin fjalla rnn. Nibel-
ungenlied er þýskt 13du-aldar kvæði með 13du-aldar metri.
Anne Holtsmark hefur staðfest með dæmum, þar á meðal samanburði við
Röksteininn frá 9undu öld, að svo reglubundið fomyrðislag einsog er á
Völuspá þekkist ekki fyren lángt er liðið á þroskatíma þessa bragarháttar.
Af slíkum málsögulegum rökum væri ekki ósanngjarnt að draga þá ályktun
2