Tímarit Máls og menningar - 01.04.1970, Side 49

ASdragandi frönsku byltingarinnar 1789
Frakklands fyrir tvöfaldri fulltrúatölu þriSj-u stéttar, iðnað'argildin og önnur
borgaraleg samtök sendu stjórninni bænarskrár um þetta efni og svo almenn
varð beiðnin, aS telja mátti þjóSarkröfu. Frá því um sumariS 1788 hafSi
Neoker, bankastjóri frá Sviss, en búsettur í París, veriS fjármálaráSherra
Frakklands. Vegna stöSu sinnar og uppruna var hann hliShollur borgara-
stéttinni og studdi kröfur hennar um fulltrúatöluna. En hann þorSi ekki aS
leggja til atlögu um m-áliS upp á sitt einsdæmi og kvaddi til fundar sam-
kundu aSalborinna höfSingja og embættismanna, á sama hátt og Calonne
hafSi áSur gert 1787. RáSstefna þessi kom til fundar 6. nóvember 1788 og
felldi meS miklum meirihluta tillögu Neckers um tvöfalda fulltrúatölu
þriSju stéttar. BræSur konungs og næstu frændur skrifuSu konungi bænar-
skjal hinn 12. des. og lýstu því yfir, aS ríkiS væri í voSa statt, bylting í
aSsigi og eignarrétturinn á barmi glötunar. Þeir báSu hans hátign aS varast
aS móSga og auSmýkja hinn hugprúSa, forna og virSingarverSa aSal og
stöSva árásir þriSju stéttar á réttindi tveggja fremstu stétta ríkisins, Iderka
og aSals. Þessi bænarskrá tignustu aSalsmanna landsins er skýrasta dæmiS
um hin pólitísku umskipti sem orSiS höfSu á fáeinum mánuSum eftir aS
þriSja stétt hafSi skipaS sér í fylkingarbrj óst.
í árslok 1788 hjó Necker þann hnút, sem ekki varS leystur. Hann birti
þann úrskurS, aS þriSja stétt skyldi fá jafnmarga fulltrúa og klerkar og
aSall í sameiningu, en lét undir höfuS leggjast aS greina frá því, hvort at-
kvæSi skyldu greidd á þinginu eftir stéttum eSa eftir höfSatölu í einni mál-
stofu. Þögn úrskurSarins um þetta atriSi olli þegar miklum deilum um allt
Frakkland. Málsvarar þriSju stéttar staShæfSu, aS ákvæSiS um tvöfalda full-
trúatölu fæli í sér atkvæSagreiSslu eftir höfSatölu, en aSalIinn tók þvert
fyrir þessa lagaskýringu. Á héraSsstéttaþingum víSs vegar um landiS risu
öldurnar svo hátt, aS sumstaSar kom til vopnaviSskipta og borgarastyrjald-
ar. Byltingin varpaSi þegar skuggum sínum á undan sér.
Seint í janúarmánuSi 1789 hófust sjálfar kosningarnar til stéttaþingsins.
Ríkisstjómin hafSi gefiS kjósendum leyfi til aS semja kærubréf eSa kvört-
unarskjöl um þaS, sem þeim þótti miSur fara í landsstjóm og lífskjörum.
Þessi gögn skyldu lögS fram á kjósendafundum fulltrúum og umbjóSend-
um til glöggvunar og aSstoSar. Hér var heilli þjóS í einni svipan veitt mál-
frelsi í ríkara mæli en dæmi voru til í sögu Evrópu, og þess var sannarlega
neytt. KosningaskipulagiS var aS vísu æSi flókiS, en furSu frjálslegt aS gerS.
Kjördæmin hvíldu yfirleitt á fomum dómþingaumdæmum Frakklands, en
Parísarborg var sérstakt kjördæmi. Fulltrúar voru kosnir eftir stéttum. Sér-
39