Tímarit Máls og menningar - 01.11.1980, Page 29

Landbúnaðarverkakonur í Suður Afríku
„Bantú fólkið kann vel við flutninga og því finnst gott að búa á
nýju svæðunum“.
P. W. Botha, Star 21. nóv. 1969.
„Öll þessi nýju svæði eru talandi dæmi um það hversu vel heppnuð
og réttmæt aðskilnaðarstefnan er.“
Ur ræðu frambjóðanda í embætti Bantúmálaráðherra í þinginu 4.
febrúar 1969.
Bantú lögin (Bantu Laws Amendment of 1964) voru sett 1964. í 10. grein
þeirra er fjallað um rétdndi fólks til fastrar búsetu.
Þeir sem eru faeddir á þéttbýlissvæðunum og hafa alið þar allan sinn aldur
eiga rétt á fastri búsetu þar. Það er ekki óalgengt að börn missi þennan rétt af
þeim sökum einum að þau hafi verið send um stundarsakir út í sveit til ættingja
sinna á meðan móðirin var að vinna.
Þeir sem hafa unnið í tíu ár fyrir sama atvinnurekanda á ákveðnum stað fá þar
föst búseturéttindi og einnig þeir sem hafa búið löglega i 15 ár á sama stað.
Menn sem hafa setið í fangelsi lengur en i 6 mánuði missa þessi réttindi.
Farandverkafólk sem kemur inn á þéttbýlissvæðin fær aðeins leyfi til að búa þar
á meðan atvinnusamningurinn gildir.
Konur manna sem hafa réttindi til fastrar búsetu verða að hafa komið löglega
inn á svæðið til að fá leyfi til að búa þar, það er á einhvers konar atvinnusamn-
ingi. Ef hjón ætla að búa saman verða þau að komast yfir húsnæði sem
sérstaklega er ætlað giftu fólki. Það er mjög erfitt að komast yfir þess konar
húsnæði og flestir verkamennirnir búa i yfirfullum karlabröggum.
Ef svört hjón vilja komast í löglegt hjónahúsnæði þurfa þau að skrá sig á
biðlista. Venjulega þurfa þau að bíða í 4 — 5 ár, en oft miklu lengur. En ef þetta
tekst nú að lokum er ekki þar með sagt að fjölskyldan sé sameinuð á ný, því að í
mörgum tilfellum er bannað að vera með börn í húsunum.
Ef konan missir manninn sinn eða skilur er hún gersamlega réttindalaus
nema hún uppfýlli öll lagaákvæði um föst búseturéttindi, eða eigi son yfir 21 árs
aldri sem uppfyllir þau. Fráskilin kona með réttindi getur fengið að búa áfram í
húsnæðinu eftir skilnað ef maðurinn samþykkir það. Þá þarf hún að hafa
umráðarétt yfir börnunum og geta sannað að skilnaðurinn hafi ekki verið henni
að kenna. Einnig þarf hún að votta að hún muni geta greitt leiguna skilvíslega.
283