Tímarit Máls og menningar - 01.11.1980, Qupperneq 169

Umsagnir um bcekur
sambandi ASÍ og Alþvðuflokksins vcgna
þess að verkamenn voru útilokaðir frá
áhrifum i verkalýðsfélagi sínu nema þeir
væru i Alþvðuflokknum.
A bls. 31 — 2 segir Þór svo um það þegar
kommúnistar lögðu fram tillögu um nýtt
verkalvðssamband á ráðstefnu i nóvembcr
1930: „(1) Að stofnað yrði verkalýðssam-
band með öllum verkalvðsfélögum i
landinu. (2) Að sambandið starfi á
grundvelli stefnuskrár rauða alþjóða-
verkamannasambandsins (Profintern,
verkalýðsarmur Komintern) og í náinni
samvinnu við bvltingarsinnaða verkalýðs-
hrevfingu annarra landa. Þessi síðasti liður
var í mótsögn við áróður kommúnista
fyrir „óháðu" sambandi, nema að skilja
beri það sem samband óháð sósíaldemó-
krötum.“
Ég er ekki viss um að þetta sé i mótsögn
við áróður kommúnista. Hann fólst fyrst
og fremst í því að verkalvðsfélögin ættu að
vera skipulagslega óháð hinum pólitisku
samtökum en ekki laus við hugmynda-
fræöileg áhrif. Enda var það svo að þegar
Samband ungra kommúnista var stofnað
eftir klofning Sambands ungra jafnaðar-
manna haustið 1930 gekk Félag járniðn-
nema, sem fylgt hafði kommúnistaarmin-
um úr SUJ við klofninginn, úr hinu póli-
tíska sambandi.
Eitt af þeim atriðum bókarinnar sem
vakið hefur mest umtal er meintur fjár-
stuðningur Kominterns (Alþjóðasam-
bands kommúnista) við KFÍ. Reyndar
hefur verið farið með þetta mál líkast
glæpamáli. Auk þess þvkir mörgum
heimildin fvrir þessu, maður sem ekki
lætur nafns sins getið, vera hæpin. Þór og
tveir samstarfsmenn hans i Sagnfræði-
stofnun mátu heimildina nægilega trausta
og að ekki væri rétt að ganga fram hjá
henni. eftir þvi sem Þór segir i blaðavið-
tali. Auk þess mun hægt að fá að vita hver
heimildarmaöurinn er að einhverjum ára-
fjölda liðnum. Hitt er svo álitamál hvort
nota hefði átt heimildina og gera þannig
blaðamat úr frekar lítilsverðu máli. Var
það glæpur að þiggja fé frá Komintern?
Revndar finnst mér margt benda til þess
að hinn meinti fjárstuðningur hafi aðal-
lega eða eingöngu verið greiðsla kostnaðar
við ferðalög sem Komintern (eða aðrir
aðilar) bnóu Islendingum i. Svipar þetta þá
til þess er starfsmenn fvrirtækja framvisa
reikningum eða fá greidda dagpeninga á
ferðalögum. En þrátt fvrir hugsanlegan
erlendan styrk báru þó íslensku
kommúnistarnir sjálfir hitann og þung-
ann af kostnaðinum við flokksstarfið. t. d.
hið umtangsmikla útgáfustarf. og kemur
þetta greinilega fram i ritgerð Þórs. Dag-
blöðunum finnst hins vegar erlendur fjár-
stvrkur til stjórnmálastarfs hérlendis alltaf
spennandi og þvkir ekki litill fengur að
þvi að sagnfræöin ,.sanni“ slikt.
Fjórði kafli, um stefnu kommúnista, er
fremur stuttaralegur. Þar er varla minnst á
stefnu kommúnista í málefnum bænda.
kvenna og æskulýðs, svo að eitthvað af því
sem vantar sé nefnt. Hér er þvi ekki um
neina raunverulega tilraun til úttektar á
stefnu kommúnista að ræða. Likast til
hefði ritgerðin þó þótt ærið kvndug hefði
þessi kafli ekki flotið með.
Næsti kafli. sá fimmti. fjallar um átök i
verkalýðshreyfingunni. Kommúnistar
voru áhrifamestir innan hennar á
Norðurlandi og fáeinum stöðum öðrum.
Víða urðu átök við Alþvðuflokksmenn.
423