Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Side 11

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Side 11
Carlos Fuentes „Ég mundi gefa líf mitt fyrir mann sem héldi að hann væri að leita að sannleikanum, en ég dræpi með ánægju þann sem teldi sig hafa fundið hann“ Trúlega hefur Mikhail Bakhtin verið mestur kennimeistari á þessari öld um skáldsöguna, og á sinn hátt er ævi hans sjálfs jafn merkilegt dæmi og rit hans eru. Honum var ýtt á útkjálka í Ráðstjórnarríkjunum af varðrökkum stal- ínismans fyrir óréttar hugmyndir sínar, og þegar kom til endurreisingar slíkra manna á skeiði Bresnjeffs fékk hann ekki heldur að njóta góðs af henni, blátt áfram vegna þess að hann hafði aldrei verið borinn sökum. Hann varð fórnar- limur umburðarleysis sem duldi andlitið, pólitísk refsivættur hans var Stalín, en bókmenntalegt tákn hans var Kafka. Mál hans hvorki var né er einsdæmi. Mér hefur orðið tíðhugsað til Bakhtins með Salman Rushdie í huganum núna síðustu vikurnar. Verk Rushdies kemur fyllilega heim við þá meiningu Bakhtins að öld okkar sé tími þegar mál keppast hvert við annað. Skáldsagan er hinn löggilti atvöllur þar sem tungumál geta hlaupizt á til átaka í keppni, og þau færa þangað saman, í spennu og samræðu, ekki aðeins öndverða persónuleika, heldur einnig ólíkar aldir sögunnar, ólík stéttalög samfélagsins, siðmenninguna sjálfa og annað það sem djarfar fyrir í verðandi veruleika mannlífsins. I skáldsögunni geta veruleikafyrirbæri mætzt, þótt þau komi ekki saman annars staðar, þar getur orðið samræðufundur, fundur átaka eins við annað. Þessi leikur er hreint engin staðleysa. Hann dregur hulu af ýmsum hlutum. Það fyrsta er það, að í samræðu hefur enginn alrétt fyrir sér; hvorugur mæl- andinn á fyrir alsannindum að ráða, né hefur heldur söguna á fullkomnu valdi sínu. Eg sjálfur og hinn, sem og sagan sem við erum báðir að búa til, erum ekki ennþá. Báðum er ólokið, og þeir geta ekki annað en haldið áfram að vera. Með sjálfu eðli sínu bendir skáldsagan á það, að við erum að verða. Það er ekki um neina lokalausn að ræða. Ekkert síðasta orð. Það er þetta sem Milan Kundera á við þegar hann setur það fram að skáld- sagan sé sí-endurskilgreining einstaklinga sem vandamála sem aldrei verði í mynd innsiglaðra, lokinna sannyrðinga. Það er nákvæmlega þetta sem ajatollar þessa heims geta ekki afborið. Fyrir þeim hefur veruleikinn verið skilgreindur 137
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.