Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Qupperneq 18

Tímarit Mdls og menningar
skilning á frumtexta og velji lesbrigði í meginmál í samræmi við það, en lætur
ónefnt að hugmyndin sjálf um einn frumtexta, einn höfund, skapanda verks er
ekki síður rómantísk.
EMJ gerir sér að vísu ljóst við hvaða vanda menn eiga að etja við útgáfu
Njálu og nefnir réttilega að stafréttar útgáfur helstu handrita séu engar til.
Hann ber einnig saman útgáfu EOS á Njáls sögu Möðruvallabókar og KG á
Brennu-Njáls sögu Reykjabókar og gefur þeim einkunnir, útgáfa Einars sé
„rökstudd blanda" en Konráðs „órökstudd blanda“. I framhaldi af þessu sakar
hann okkur um „ótæk“ vinnubrögð; sökum þess að við fylgjum texta Konráðs
en sleppum þeim vísum sem aðeins eru í Reykjabók sé texti okkar „blanda úr
blöndu".
Einkunnir segja oftar en ekki aðeins hálfa sögu og svo er því farið hér. Ut-
gáfa EÓS í IF er vönduð og byggir á hans eigin rannsóknum. Hann skiptir
handritum Brennu-Njáls sögu í þrjá flokka X, Z og Y og prentar aðaltextann
eftir aðalhandriti Y-flokksins, Möðruvallabók (sjá Studia Islandica 13, Skírnir
(126), 1952,114-152). Ættartré EÓS er traustara en það sem fylgir útgáfu KG en
það breytir ekki því að í útgáfu EÓS er ekki hægt að sjá hvar hann leiðréttir
texta Möðruvallabókar. Hann segir sjálfur um hana: „Af því að ég hafði sann-
færzt um, að unnt væri að komast að texta, sem stæði nær frumtextanum en
texti nokkurs hinna varðveittu handrita gerir, taldi ég ekki verða undan komizt
að gera tilraun til þess.“(clv). Og litlu síðar: „Frá Möðruvallabók er vikið orða-
laust hér í útgáfunni, ef full vissa þótti fyrir, að frumtexti væri í öðrum hand-
ritum, samkvæmt vanalegum reglum . . .“(clvi).
Enda þótt val EÓS á lesháttum sé röklegt og byggt á niðurstöðu hans um
samband handrita Njálu hlýtur það jafnan að vera huglægt og forsenda hans er
sú sama og KG: að einn sé höfundur Njáls sögu og unnt sé að endurgera frum-
texta hans. Staðreyndin er, í sem stystu máli, að við áttum milli tveggja prent-
aðra texta að velja sem hvor með sínum hætti er huglæg „blanda". Við vildum
gefa út Reykjabók eina, til þess vannst ekki tími en að því er stefnt eins og
stjórnmálamenn segja. Þar sem texti EÓS er aðgengilegur í mörgum lestrar- og
skólaútgáfum en texti KG ekki völdum við hann. Er við slepptum vísum sem
Reykjabókartextinn hefur fram yfir önnur handrit og fylgdum á þeim stöðum
Möðruvallabók og EÓS í lausamálinu auk smávægilegra breytinga annarra sem
við gerðum, sendum við frá okkur enn eina „blönduna“. Það er okkur fullljóst
en við erum ekki tilbúin til að samþykkja að það hafi verið „ótæk“ vinnubrögð
af þeirri einföldu ástæðu að meðan ekki er unninn stafréttur texti af Njálssögu
verða allar útgáfur „blanda". Okkar skoðun er sú að gefa þurfi út stafréttan
texta af hverjum handritaflokki um sig.
Það er raunar einkennilegt hversu fræðilegar útgáfur á Islendinga sögum eru
skammt á veg komnar. Frá lokum síðustu aldar og byrjun þessarar eru til texta-
útgáfur sumra sagnanna, en þær þurfa endurskoðunar við: höfuðverk bíða enn
eftir huguðum textafræðingum. Auk Njálu vantar t.d. útgáfu af Egils sögu,
144