Tímarit Máls og menningar - 01.09.1989, Side 55

Hundrað og eitt ár
prófessorinn yrði ekki búinn að næla sér í þau sjálfur áður en hann færi í
gröfina.
Þessi merki maður hét de la Warr og hafði fundið upp nýstárlega
myndavél. Með henni gat hann tekið myndir af sjúkum vefjum í mannslík-
ama þó svo að vélin væri í Oxford en vefurinn í Hong Kong. Var um þetta
fjöldi gagna og öll saman óyggjandi, og mörgum þeirra lýst í danskri bók
sem heitir Og alt bliver sáre godt ef ég man rétt. Mig minnir að höf-
undurinn heiti Paul Rubow eða eitthvað í þá veru. Kom nú í minn hlut yfir
dúndrinu að upplýsa Þórberg um það að de la Warr gæti enginn prófessor
verið við Háskólann í Oxford, heldur mundi hann vera fjárplógsmaður
sem ræki fyrirtæki sem hann nefndi De la Warr Laboratories í úthverfi þar
í bænum. Hann hefði ugglaust valið starfsemi sinni stað í Oxford einmitt í
því skyni að sakleysingjar eins og Þórbergur teldu sér trú um að hann væri
riðinn við háskólann þar. Hann hefði svo fé af sjúkum smælingjum í Hong
Kong og ugglaust um hálfan heiminn með myndatökum sínum sem auðvit-
að væru ekkert annað en fals og dár.
Þórbergur tók þessum tíðindum þunglega en á endanum þolanlega.
Hann tók af mér loforð um að heimsækja de la Warr í eigin persónu og
ganga úr skugga um eðli þeirrar starfsemi sem fram færi í De la Warr La-
boratories. Það loforð efndi ég aldrei.
VI
Jean-Jacques Rousseau einsetti sér í Játningum sínum það sem hann hélt að
enginn hefði gert á undan honum í gervallri sögu mannkynsins: að segja
allan sannleikann um eina manneskju. Og þessi manneskja skyldi vera hann
sjálfur. Þetta varð síðan að hefð eins og við var að búast. Þórbergur Þórð-
arson er eini fulltrúi þessarar hefðar í sígildum íslenzkum bókmenntum.
Bersöglishefðin er máttarstólpinn í Bréfi til Láru, Pistilinn skrifaði, Is-
lenzkum aðli og Ofvitanum og í mörgum meistaralegustu ritgerðum hans
um til að mynda eldvígslu, lifandi kristindóm, ljós úr austri og þrjú þúsund
og þrjú hundruð og sjötíu daga í lífi sínu.
Síðasta dag okkar Þórbergs, kvöldið og nóttina sem okkur sinnaðist út af
de la Warr, eins og út af Tékkóslóvakíu þar sem báðir höfðu verið og ótal-
mörgu öðru, var Þórbergur hefð sinni trúr. Hann var sem fyrr hreinskilnin
klöppuð úr bergi. En hann var svolítið mikið breyttur maður. Hann var
veikur, að ég hygg af Parkinsonsveiki. Hann drakk meira af gambra Mar-
grétar en hann hafði gott af. En fyrst og síðast var hann rogginn, jafnvel
áður en sveif á hann. Halldór Laxness skrifaði bara af íþrótt, enda væri
Kristnihaldið allt skrifað upp úr séra Arna að svo miklu leyti sem eitthvað
317