Tímarit Máls og menningar - 01.03.1990, Page 70

Hann er déjá vu um minningar og kenndir.
Samfélagið ólgar af harmsögum eða bara
sögum og rithöfundamir grípa þær og
spinna þær áfram og fella þær í heild sem
er sjálfstæður heimur. Og meðan skáldið
skáldar og rithöfundurinn spinnur sögu-
þráð sinn liggur það einhvern veginn í
eðli þessarar iðju að skapandinn tekur að
efast um allt sem hann hefur fyrir satt, í
höfði hans geisa stöðugir málfundir og
reiptog ólíkra viðhorfa og niðurstöður
gærdagsins reynast hafa verið hillingar
morgundagsins og goðsagnirnar gufa upp
því þær voru ekki annað en sögur til að
oma sér við.
Hvað sem líður ný-nýrýni þeirra sem
líta á bókmenntir eins og nokkurs konar
afskorin blóm þá skiptir það máli fyrir
skáldskapinn hvernig samfélaginu líður.
Og því líður illa. Þessi sífelldi efi um
sjálfsvitund og samfélagsvitund sem
skáldum er inngróinn magnast einmitt
núna af öllum ytri aðstæðum, einmitt
þessi árin. Allt ýtir undir kvíða og óvissu
og gmn um yfirvofandi ósköp. Stéttimar
fjarlægjast. Eignalausir lukkuriddarar
láta greipar sópa um peningastofnanir
landsins sem sýnist stjórnað af einhvers
Hvað sem líður ný-nýrýni. . .
skiptir það máli fyrir skáld-
skapinn hvernig samfélaginu
líður. Og því líður illa.
konar fjárhættuspilurum og mál glæfra-
manna eru þæfð fram og aftur í dómskerf-
inu árum saman — komist þau þangað.
Manni er talin trú um að ekki sé arðbært
að framleiða nokkurn skapaðan hlut á öllu
68
landinu. Stjómmálaflokkamir sem þjóð-
inni er boðið upp á eru nokkrar útgáfur af
sama úrelta framagosaflokknum og and-
ófsflokkur femínista sem glatar eðli sínu
ef hann gengur inn í kerfið og mun því
aldrei hafa nema óbein áhrif á það, og
hvað sem þú kýst veistu að það gerist
aldrei neitt, nema þetta eitt: það bitnar á
þér. Reykjavík er að verða staður sem
enginn þekkir almennilega lengur. Hvaða
þjóð er aftur þessir íslendingar sem eru
víst í nokkrum eintökum enn þama úti á
landi? Fólk skuldar meira en það fékk
lánað á þeim dögum þegar það lét Sjálf-
stæðisflokkinn telja sér trú um að hér ríkti
góðæri annarra en þeirra sem seldu vam-
inginn. Sumir bugast.
Allt í kringum okkur er óvissa. Næstu
ár eru bara eitthvað hvítt þar sem við
grillum engar útlínur. Öld núllsins er
runnin upp, núllspekinnar og núlllausn-
Allt í kringum okkur er
óvissa. Nœstu ár eru bara
eitthvað hvítt þar sem við
grillum engar útlínur. Öld
núllsins er runnin upp . . .
anna. Manni er sagt að ekki sé hafinn
áratugur enn heldur ríki núllástand og
tómarúm í tímamálunum. Efnahagsvand-
inn skal leystur með núlllausn og allt á að
byrja upp á nýtt með tilheyrandi havaríi.
Skipan Evrópu færist í sama horf og var
áður en heimstyrjaldahönnuðimir hófust
handa við landakortaleiki sína. Eðlisfræði
dagsins kennir okkur að kaosið sé grunn-
lögmál tilverunnar, að smæstu eindir
hennar séu bara í einhverju rugli sem
TMM 1990:1
J