Tímarit Máls og menningar - 01.03.1990, Blaðsíða 84

undanþegnar virðisaukaskatti og þegar
þetta er skrifað virðast góðar líkur á að
svo verði innan tíðar.
En engar úrbætur komast nokkurn tíma til
framkvæmda nema rithöfundar hristi
sjálfir af sér slenið. Frumkvæðið verður
að koma frá þeim. Og þá á ég ekki aðeins
við bama- og unglingabókahöfundana,
heldur hina líka. Bókmenntauppeldi ungu
kynslóðarinnar snertir að sjálfsögðu ekki
síður hagsmuni fullorðinshöfunda. Og
með því að vanrækja það uppeldi er sögu-
þjóðin að höggva á sínar eigin rætur.
Að lokum þetta: Til að skilja undirrót
þess virðingarleysis sem ríkir í garð
bama- og unglingabókmennta á Islandi
verður að skoða það í samhengi við stöðu
bamanna sjálfra í þjóðfélaginu. Það ríkir
nefnilega mikil hræsni í garð barna á Is-
landi. Annars vegar er sú stefna í orði að
allt skuli gera fyrir blessuð bömin, ekkert
sé þeim nógu gott. Við íslendingar teljum
okkur vera barngóða þjóð. En þegar að-
stæður bamanna eru skoðaðar kemur allt
annað í ljós. Vinnuálag foreldra er al-
mennt svo gífurlegt að bömin eru eins og
gestir á heimilum sínum. Frá unga aldri er
þeim þvælt milli staða, böm einstæðu for-
eldranna eru gjaman á dagheimilum 9-10
klukkustundir á dag, þar sem fjárhagurinn
er rýr, bömin of mörg, uppeldisaðstæður
verri en skyldi. Böm giftra foreldra, sem
ekki fá pláss á dagheimilum, eru oft á
tveimur eða þremur stöðum yfir daginn.
Þegar börnin koma á skólaaldur eru þau
mestan hluta dagsins í reiðileysi, skóla-
✓
Við Islendingar teljum okkur
vera barngóða þjóð. En
þegar aðstœður barnanna
eru skoðaðar kemur allt
annað í Ijós.
dagurinn er alltof stuttur og skóladag-
heimilin rúma aðeins brotabrot þeirra
bama sem þurfa á athvarfi að halda utan
skólatíma. Það er mjög algengt að böm
allt frá sex ára aldri hafi engan fullorðinn
til að leita til meirihluta dagsins. Og við
þetta gera foreldrar furðulitlar athuga-
semdir, að minnsta kosti á opinberum
vettvangi. Á íslandi á sem sagt allt að gera
fyrir bömin, nema það sem kostar tíma,
peninga og fyrirhöfn.
Þegar frumþarfir bama njóta svona lít-
illar umhyggju af hálfu hinna fullorðnu,
hvers er þá að vænta þegar menning þeirra
er annars vegar? Róttæk viðhorfsbreyting
í garð bamabókmennta er því í rauninni
fyrst og fremst háð því skilyrði að íslend-
ingar fari almennt að sinna bömum sínum
af meiri kærleika og skilningi.
Unnið upp úr erindi sem höfundur hélt á
málþingi norrænna barna- og unglinga-
bókahöfunda í Finnlandi 1. september
1989.
82
TMM 1990:1