Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Page 13

held að ástin geri þær kröfur til fólks að það
hafi sterka sjálfsvitund og viti hvað það vill
gefa og hverju það getur tekið á móti.
— Það eru harðar kröfur.
— Já, það eru mjög harðar kröfur, mjög
harðar. Það þarf sterka einstaklinga til að
geta elskað skilyrðislaust. An skilmála, án
kaupskapar. Aðeins fólk sem sjálft er fullt
af ást getur gefið og tekið á móti slíkri ást
frá öðrum.
—En þessi skilningur á ástinni gerir ekki
ráð fyrir að valdabarátta og eignaréttur
geti mengað ástina. Þú talar út frá því að
báðir aðilar vilji vera gerendur og þolend-
ur hvor annars á víxl. En hvað gerist ef
enginn vill vera viðfang hins? I Gunnlaðar
sögu elskar til dœmis móðirin dótturina á
sinn hátt, en hún er alltaf að reyna að ná
valdi yfir henni, brjóta sjálfstæði hennar,
gera hana að sjálfri sér.
— Er þetta ekki kjaminn í venjulegu,
borgaralegu bamauppeldi? Ást móðurinnar
á dótturinni er sliguð af hefðum og vænt-
ingum sem hún hefur eiginlega aldrei dreg-
ið í efa fyrr en allt fer úrskeiðis. I skáld-
sögunni lærir hún að elska vandræðabamið
sitt, en fyrst verður hún að missa allt sem
hún „átti“ eða taldi sig eiga, þá fyrst getur
hún byrjað að elska, gefa og þiggja.
Ég lýsi annarri stjómsamri móður í einni
smásögunni í Undir eldfjalli. Þar segir frá
ferð til ísrael þar sem þessi móðir neyðist
til að horfast í augu við það sem hún er að
gera syni sínum vegna viðbragða araba-
drengs sem hún er að gefa fyrirskipanir. Það
er óskemmtilegt fyrir konuna að sjá sjálfa
sig í þeim spegli. Gamla testamentið segir
margt og mikið um valdabaráttu á milli
manna og í ísrael í dag getur þú fengið að
upplifa Gamla testamentið á þínum eigin
líkama. Það er undarlegt að hugsa til þess
að í þessu landi skyldi Kristur hafa starfað
og predikað kenningar sínar um fyrirgefn-
inguna og kærleikann af því mannviti sem
hann gerði; en maður, líttu þér nær! I sög-
unni vildi ég einmitt leggja áherslu á að
valdafíkn og ofbeldi er oft nær okkur sjálf-
um en við höldum, þó duldara sé.
Trúin
— Ertu trúuð?
— Já.
— Það þykja mér fréttir.
— Ekki mér. Pabbi var frjálslyndur guð-
fræðingur og prestur. Hann skrifaði raunar
doktorsritgerð sína um húmor og íroníu í
Biblíunni. Ég ólst upp í frjálslyndri lúterstrú
sem er ákaflega laus við kreddur og gefur
manni svigrúm til að trúa án ótta. Guð er
kærleikur, var mér kennt. Ég er sannfærð
um að fólk hefur trúarþörf, andlegar þarfir
sem alltaf munu leita útrásar. Tími okkar í
þessum heimi er stuttur, takmarkaður, og
trúin hjálpar okkur til að leggja aðeins
meira af mörkum, gera heiminn að aðeins
betri stað á meðan við erum hér. Trúin fær
okkur til að teygja okkur upp í átt að ljósinu,
í átt að hærri markmiðum og ég held að
tilbeiðslan sé lífsnauðsyn.
— Trúir þú á lífeftir dauðann?
— Að tjá sig um lífið eftir dauðann er
svipað því að gefa ferðalýsingu á landi sem
þú hefur aldrei komið til! En í samræmi við
trú mína á persónulegan guð hljóta að bíða
mín híbýli einhvers staðar í húsi föður míns.
Ég hef þó aldrei verið gefin fyrir tvíhyggju
og hef aldrei skilið þessa afdráttarlausu
skiptingu í himnaríki og helvíti, umbun og
dómsdag.
TMM 1990:3
11