Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Blaðsíða 10

fröken, að ég kenni organleik suður á
Grímsstaðaholti!
Alltaf er erfiðast að gera sér grein fyrir því
sem næst manni er. En miðbær Reykjavík-
ur var á þessum árum, í miðri kreppunni,
svo fullur af auðnuleysingjum að það
komust varla aðrir fyrir. En af stéttskiftum
auðnuleysingjum. Sumir voru síblánkir,
aðrir eðlislægir fátæklingar, og síðan þeir
fátæku sem höfðu þó vinnu með snöpum.
Öllum þessum þótti ofurgott að taka sér
neðan í því væri slíkt í boði. Aðrir voru
bara fyllibyttur. Og enn voru þeir, sem ég
kynntist eiginlega bezt, en það voru fátæk-
ar og skáldhneigðar fyllibyttur, þar sem
þetta þrennt var þó í mismunandi gráðum,
fátæktin, skáldhneigðin og fylliríið. Loks
voru svo skáldhneigðir alkar sem aldrei
rann af viljandi, slógu út á loftkastala með-
an nokkrir kastalar entust; slógu síðan
bara. Þetta var áður en búið var að finna
upp alkóhólismann og þessvegna höfðu
þeir heldur ekkert bréf uppá að neitt væri
að þeim. Þannig var til að mynda Steindór
heitinn Sigurðsson. Þegar rann af honum
óviljandi var hann óðara farinn að gefa út
bæklinga, um næturlíf og hórdóm Reykja-
víkur, um glæpi undirheimanna á Öldunni,
Barnum og White Star, og ef eitthvað seld-
ist hætti hann að gefa út í bili. Jón Pálsson
var í útkantinum á þessu brogaða mannlífi.
Að vísu auðnulaus, að vísu skínandi
blánkur upp á hvern einasta guðslangan
dag ársins, að vísu drykkhneigður, en samt
með einhverja áru þess að vera í vitorði
með kúltúrnum, Vínarkúltúrnum alveg
sérstaklega. Þess naut hann af öllu hinu
slektinu ogjafnvel af þeim fáu sem stund-
uðu vinnu sér til framfæris.
Til dæmis um eðlismuninn á Jóni og
þeim tígulgosa kastaladrykkjunnar
Steindóri er sögð lítilleg saga. Jón bjó þá
í óhituðum kjallara innar af þvottahúsi
efst við Skólavörðustíg. Eitt sinn veiktist
hann og fékk lungnabólgu. Enginn vitj-
aði um hann meðan hann lá, enda ekki til
siðs um þá stétt, og þar kom eftir marga
daga að hann sá sitt óvænna. Ekki þó
endilega fyrir lungnabólgunni, heldur
væntanlegum hungurdauða. Hann brölti
á lappir, fór í gamla úlsterinn sinn utan-
yfir og skjögraði ofan Skólavörðustíginn
með Hressingarskálann að þeirri vonar-
stjörnu þar sem hægt væri að slá einhvern
fyrir hafragraut. Rétt á móts við tukthús-
ið kemur upp brekkuna á móti honum, en
hinum megin á götunni, Steindór stór-
skáld Sigurðsson, í oxfordbuxum og
heimsmannslega opnum rykfrakka (hafði
enda verið í heimsborginni Osló). Þegar
hann sér Jón skjögra ofan með veggnum
tekur hann heimsmannslega sveigju yfir
um götuna, slær á öxlina á Jóni (sem
mátti þó sannast sagna varla við því) og
segir eins og sá heimsborgari sem hann
var: — A, Jón minn Pálsson! Gamli vin!
Þú værir nú manna vísastur til þess að
lána mér svosem einn túkall! Þá segir
sagan að Jón hafi lyft höfði, sett fram
skúffuna og sagt, en þó veiklulega:
— Mikið er það nú gott Steindór minn,
að einhver húmor skuli vera eftir í þess-
um bæ.
Steinn var í svipuðum flokki og Jón. Og
Siggi Haralz með sína Lassaróna og
Emígranta. Nema hvað hann var sterkari
en Steinn. Aðra er óþarfi að nefna, því
þegar monnípeningarnir komu með her-
náminu fóru sumir að verða borgaralegir
8
TMM 1993:3