Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Blaðsíða 24

síðan þá. Vegna þess að mér fannst það
sækti í það far að ég hermdi eftir sjálfum
mér. Þetta var absúrdtíminn og mikið um
að vera í bókmenntum (...) Ég tók nýbyl-
gjunni með því að skrifa þijú eða fjögur
leikrit."
Og um sama leyti segir hann í viðtalinu við
Illuga Jökulsson:
„(•••) þegar inflúensa gengur yfir alla
Evrópu þá fær maður inflúensu. Ég var úti
í Evrópu meira og minna öll þessi ár og
sífellt innan um rithöfunda og á rithöfunda-
þingum og það var ógurlega absúrd and-
rúmsloft í heiminum, engin ró til að skrifa
rólegar og kompóneraðar bækur, og því
fóru margir af þessum rithöfundum að
skrifa absúrd og þar á meðal var ég. I tíu
tólf ár gekk ekki að búa til neitt nema svona
absúrdisma (...)“
Þú varst orðinn leiður á skáldsöguform-
inu?
,,Ja, þá var hlægilegt að skrifa skáldsög-
ur. Eiginlega hefur skáldsagan aldrei náð
sér fullkomlega efdr þetta því þeir briller-
uðu svo í skáldsögunni, sumir hverjir, eins
og hann vinur okkar þarna í París, Beckett,
að lengra verður ekki komist... Nú er þetta
absúrdistatímabil liðið, það getur verið að
það komi einhvern tíma aftur en það feng-
ust engir nýir rekrúttar, heldur urðu bara
eftir þessir gömlu absúrdistar og þeir eru
enn að delera eins og hann Beckett sem er
ennþá í þessu sama eins og maður sem
hefur dottið ofan í flór og hefur sig ekki upp
úr honum aftur.“
En leikritin verða á engan hátt skoðuð sem
öngstræti í verki Halldórs heldur æfinga-
búðir sem gera honum kleyft að taka upp
skáldsöguþráðinn á alveg nýjum forsend-
urn í Krístnihaldi undir jökli. Að þessu
víkur hann í viðtalinu við Áma Bergmann,
22. apríl 1982:
„Að minnsta kosti einatilraun gerði ég sem
ég tel að hafi ekki mistekist: Kristnihald
undirjökli. Mér finnst sú bók sé réttnefndur
— ef ekki rétttrúaður — andróman (...)
Séra Jón er ortur út úr þessum tíma og þessu
sálarlífi, því andlegu ásigkomulagi sem ég
upplifði á þessum merka áratug ... Þá fór
um Evrópu sterk hreyfmg sem fordæmdi
margt af því sem talið hafði verið gott og
gilt í bókmenntum. Og með einhveijum
hætti tengdist þetta svo stúdentaóeirðunum
sem voru annað og meira en þær sýndust
vera og gerðu skurk þótt þær stæðu stutt.
Það var ýmislegt merkilegt að gerast í tíð-
arandanum sem snart marga með svipuðum
hætti og mig. Og þessi tíðindi gerðust
áreiðanlega vegna þess að svo og svo mikið
af stjómmálahreyfingum í heiminum höfðu
þolað niðurbrot.“
Kristnihaldið táknar enn ein þáttaskilin á
ferli Halldórs og býr hann út með sjónar-
horn og sjónarmið þar sem hann verður á
ný virkur þátttakandi í breytiþróun tímans,
íklæðist karma aldarinnar. Þar eru ekki að-
eins til vitnis verk á borð við lnnansveitar-
kroniku og ævisöguverkin fjögur heldur
lika fjöldi blaðagreina sem tákna nýja þátt-
töku hans í önn dagsins.
Svo og blaðaviðtölin sem við höfum ver-
ið að skoða.
En setjum svo að Halldór hefði lokið
sínum höfundarferli með útkomu sjálfsævi-
sögunnar eins og hún birtist í Skáldatíma
og Islendingaspjalli 1963 og 1967 — slíkt
væri ekki út í hött, hann var þá orðinn 65
ára — og ærið æviverk að baki.
En mynd okkar af honum væri þá töluvert
önnur en sú sem nú blasir við. Paradísar-
22
TMM 1993:3
j