Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Side 105

tilgangi listarinnar sem hlýtur að vera í ætt við
að nálgast kjarna tilverunnar án þess að missa
sjónar af hinum mannlega þætti. Vigdís varar
listamanninn (sjálfa sig) við að fara ekki offari,
taka sér ekki (al)vald skaparans — að viður-
kenna takmörk sín. Sá sem seilist of hátt má eiga
á hættu að falla lágt. Hildur svífst einskis í þágu
listarinnar, hún notar manneskjur og hyggur á
morð, hún þjónar hugmynd sinni um fullkom-
leika listar sinnar með höndina á kafi í rusli eins
og segir í sögunni (bls. 245).
Frjósamur texti
Að mínu mati er Stúlkan í skóginum besta bók
Vigdísar Grímsdóttur hingað til. Þetta er mikil-
væg bók, frumleg, skemmtileg og áhrifarík.
Texti Vigdísar er fallegur, ljóðrænn og
margræður. Þessi texti er frjósamur í þeim skiln-
ingi að hann býður upp á ótal túlkunarmögu-
leika og það sem ég hef rætt hér er aðeins brot
af þeim hugleiðingum sem kvikna við lesturinn.
Ég hef ekki rætt um hvemig Vigdís leikur sér að
hugmyndum tvíhyggju og andstæðusýnar í per-
sónulýsingum Guðrúnar og Hildar. Ég hef ekki
rætt um notkun hennar á margvíslegum táknum
í textanum þar sem augu og fúglar eru (enn sem
fyrr) helstu tákn sem hún notar. Ég hef ekki rætt
þann túlkunarmöguleika að Hildur sé einungis
hluti af Guðrúnu og hennar hugarheimi. Ég hef
ekki rætt til fullnustu þá þræði sem tengja þessa
sögu og söguna um ísbjörgu. En einhvers staðar
verður ritdómur að enda — og vettvangur bók-
menntaumræðu er víða.
Soffia Auður Birgisdóttir
Trílógía um Skálholt
Kristján Eldjám, Hákon Christie, Jón Steffensen:
Skálholt; Fomleifarannsóknir 1954-1958. Staðirog
kirkjur I. Þjóðminjasafn íslands / Lögberg, Reykja-
vík 1988.228 bls.
HörðurÁgústsson:Skálholt;Kirkjur. Staðirogkirkj-
ur 1. Þjóðminjasafn íslands / Hið íslenska Bók-
menntafélag, Reykjavík 1990. 310 bls.
Kristján Eldjám, Hörður Ágústsson: Skálholt;
Skrúði og áhöld. Staðir og kirkjur I. Þjóðminjasafn
fslands / Hið íslenska Bókmenntafélag, Reykjavík
1992. 370 bls.
Á síðast liðnu ári kom út á vegum Hins íslenska
Bókmenntafélags glæsiritið Skállwlt; skrúði og
áhöld eftir Hörð Ágústsson og Kristján Eldjám.
Þetta er þriðja bindið um Skálholt í safninu
Staðir og kirkjur, er Þjóðminjasafn íslands
stendur að. Þó útgáfu Skálholts-sögunnar muni
enn ekki lokið, er við hæft að kynna nú þegar
þá hluta, sem komnir eru út. Skylt er að geta
þess, að fjórða bókin, Dómsdagur og helgir
menn á Hólum eftir Hörð Ágústsson, tengist
einnig ofangreindri ritröð. Um hana verður þó
ekki fjallað hér, heldur aðeins blaðað í Skál-
holts- bókunum.
Þau þrjú bindi, sem komin eru út, fjalla hvert
um sig um afmarkaðan þátt fornminja frá Skál-
holti. í raun er þó gengið feti lengra, þar sem
einnig er fjallað um byggingar, sem engar leifar
hafa fundist af, og hluti, sem nú eru glataðir, en
getið er um í heimildum. Fyrsta bindið fjallar
um fornleifarannsóknimar í Skálholti á 6. ára-
tugi þessarar aldar. Annað bindið fjallar um
kirkjur þær, er verið hafa í Skálholti. Þriðja
bindið fjallar loks um skrúða og áhöld, er þar
hafa verið. Enn mun áformað fjórða bindi um
mannvirki á Skálholtsstað önnur en kirkjur.
Fyrsta Skálholtsbókin, Skálholt; Fomleifa-
rannsóknir 1954-1958, hefur að geyma ítarlega
skýrslu um hinn yfirgripsmikla uppgröft fom-
leifa í Skálholti, sem unninn var undir stjórn
norska arkítektsins og fomleifafræðingsins Há-
kons Christies og Kristjáns Eldjáms þáverandi
þjóðminjavarðar. Þetta voru viðamestu forn-
leifarannsóknir, sem gerðar höfðu verið hér á
landi til þess tíma og marka því eins og rann-
sóknirnar í Þjórsárdal og Borgarfirði 1939 viss
þáttaskil í sögu íslenskrar fornleifafræði. Vegna
þess hlutverks, sem Skálholt gegndi bæði í
kirkjulegri og veraldlegri sögu þjóðarinnar fyrr
á öldum, hafa niðurstöður rannsóknanna marg-
háttaða þýðingu fyrir sögulegar rannsóknir á
víðu sviði. Það er því mjög umhugsunarvert, að
lokaskýrsla um rannsóknimar skuli ekki hafa
verið gefin út fyrr en 30 árum eftir að þeim lauk.
I raun má segja, að viðamiklum rannsóknar-
verkefnum sé ekki lokið, iyrr en niðurstöður
þeirra hafa verið gerðar aðgengilegar öllum
TMM 1993:3
103