Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Qupperneq 86

Hvemig sem það nú var, þá var Toko
sérstök gjöf sem þeim hafði verið færð, á því
var enginn vafi, Jósef eða ekki Jósef. Tan-
iwha.4 Það var það sem þau fengu, taniwha,
sem einhvern veginn miðlaði krafti . .. og
gleði til þeirra allra.5
Patricia kallar skáldskap sinn „sögur til að
segja fólkinu mínu hvert það er“h og ljóst
er við lestur verka hennar að hún hefur
máríska lesendur í huga. Af fyrstu sögum
hennar má ráða að hún hefur reynt að
aðlaga sig samtímastefnum í enskum
bókmenntum og reynt að skrifa út frá
„félagslegum forsendum“ eins og þær
koma fyrir í flestum evrópskum bók-
menntum upp úr 1970. Vandamál Máría
eru skoðuð, ýmist innan fjölskyldunnar
eða úti í þjóðfélaginu, og víst er að af nógu
er að taka þegar litið er á tilvistarkreppu
hörundsdökks fólks í nýlendunum. Grace
beinir þó augum lesandans fljótt að sér-
stöðu bama og gamalmenna, fólks sem
,,uppgötvaðist“ í kjölfar skrifa höfunda á
borð við Patriciu.
I upphafi áttunda áratugarins vaknaði
mikill áhugi þjóðfélagssinnaðra bók-
menntaáhugamanna á „svipulu fólki“
(transient people) eins og það hét á fagmáli.
Þessi flokkun innihélt bæði þá sem voru
búnir að glata menningu sem fyrir var á
staðnum og síðari tíma innflytjendur, til
dæmis flóttafólk frá öðrum heimsálfum. í
flokkuninni fólst að þetta fólk hyrfi inn í
aðra menningu von bráðar, að þegar þau
hefðu glatað sérkennum sínum væru þau
„komin heim“. Þessi áhugi hefurekki orðið
neinum til gagns, því að öll flokkun og
umræða var byggð á enskum og amerískum
forsendum fólks sem átti bágt með að
ímynda sér hvemig það var að vera neitað
um að fá að samræmast uppruna sínum, en
vera samt utangarðsfólk vegna hans. Slíkra
tilfinninga gætir í smásögum Wita sem eru
fullar af trega, en alls ekki í smásögum
Patriciu. Hennar smásögur eru lausar við
tilfinningasemi og einkennast af glöggri yf-
irsýn hennar á sérmálum Máría.
Flestar sögupersónur Wití Ihimaera og
Patriciu Grace eru eðlilega af Máríættum,
þótt stundum eigi þær líka Pakeha forfeður
eins og höfundarnir sjálfir. Bæði skrifa þau
um árekstra milli Pakeha og Máría og eins
um vináttu og hjónabönd sem stofnað er til
þrátt fyrir ólík lífsviðhorf. Og bæði nýta
skáldsöguformið til að koma skilaboðum
sínum á framfæri og bæði skrifa skáldverk
sem verða að teljast óvenjuleg, jafnvel
innan víðra veggja post-modemismans.
Sambúð kynþáttanna sem byggja landið er
þeim báðum hugleikin og þegar þau fjalla
um ást milli fólks af ólíkum kynþáttum er
þeim báðum mjög í mun að lesandinn skilji
að fólk er ekki eins þegar það á sér ólíka
menningu að baki, en það þýðir heldur ekki
að fólk af ólíkum toga eigi ekki samleið.7
í Mutuwhenua (Nýtt Tungl), fyrstu skáld-
sögu Patriciu Grace, fjallar hún um ástir og
hjónaband Márí stúlku og Pakeha pilts. Pat-
ricia lýsir ættingjum parsins ekki sem jaf-
ningjum, heldur byggist lýsingin á eilífum
samanburði og kröfu um skilning á mis-
munandi bakgrunni persónanna. Feður
parsins vinna saman, þau búa í sama hverfi,
og þótt mæður þeirra sjóði niður samskonar
grænmeti og forvitnist um uppskriftir
hverrar annarrar, staðfestir hvert atriði djúp
milli þeirra, sem leitast er við að brúa án
þess að reyna að halda því fram að þær
verði nokkurn tíma „eins fólk“.
Þrátt fyrir skyld söguefni þessara tveggja
höfunda eru stílbrögð þeirra oft ólík. Þegar
líf Máría í heimi Pakehans verður þungbært
84
TMM 1993:3