Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Blaðsíða 57

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Blaðsíða 57
frásagnir þeirra af siðum og venjum sveita- fólks, frásagnir sem enginn nennir að lesa (frekar en nokkuð annað) séu til þess fallnar að upplýsa fólk og rækta. Og síst af öllu vilja þessir menn að sveitin þeirra breytist eitthvað, í það minnsta meðan þeir eru enn á lífi, því þá stæðu þeir eftir einir og yfír- gefnir og gætu ekki lengur skrifað fjálgleg- ar lýsingar á hreinum og sönnum persónum, ,,ekta alþýðufólki“. III Rithöfundurinn, hér og nú, er tímaskekkja og hefur í rauninni aldrei náð fyllilega að sanna sig sem slíkur. Það les enginn það sem hann skrifar, hann er gagnslaus fyrir heiminn og þjóðfélagið, algerlega upp á útgefendur og menningarstofnanir kominn, reynir að réttlæta eigin tilveru og ljá henni inntak en veit innst inni hvað hann er í raun og veru: vitfirrt sníkjudýr, margir líta á hann sem slíkan, því einungis vitfirringur lætur sér detta í hug að skrifa bækur í þeirri vissu að enginn kemur til með að lesa þær: „Við predikum í eyðimörkinni“ (Sartre). Ef rit- höfundurinn brygðist alltaf á þennan hátt við atburðum í þjóðfélaginu myndi hann leiða hjá sér allar pólitískar ákvarðanir, því hvaða pólitíkus tekur mark á skoðunum vitfirrts sníkjudýrs, á „almennri þátttöku þess í stjómmálum"!? En þrátt fyrir að rit- höfundurinn sé sannfærður um að enginn hlusti á mál sitt lætur hann til sín taka á öllum sviðum hins mannlega lífs, og hann talar, skrifar, skrifar undir bænaskjöl, brynnir músum úti í útnáranum þar sem hann býr, rétt eins og hver annar vitfirring- ur, í þeirri vissu að rödd hans berst þrátt fyrir allt bæði lengra og styttra en annarra manna. Því rithöfundurinn veit, eða skynj- ar, að allt þetta brölt hans er ekki jafn fárán- legt og það lítur út fyrir að vera. Eins og Jean Ricardou bendir réttilega á eru einkum tvær hliðar á bókmenntunum. Þær eru ann- ars vegar skrifaðar og hins vegar lesnar. En einkum þó: þær eru eitt af því fáa sem greinir manninn frá öðrum skepnum: ,,- Hverju fær „Ógleðin“ þá áorkað? Með því einu að vera til (og þá skiptir ekki máli hvort það er sannsögulegt eða ekki) varpar hún (og fleiri bækur) vitaskuld ljósi á þær að- stæður sem valda því reginhneyksli að barn skuli deyja af slysförum: verkið ljær þess- um dauða merkingu. Ef bókmenntir væru ekki fyrir hendi (og þá er „fyrir hendi“ notað í bókstaflegri merkingu) einhvers staðar í heiminum myndum við taka barns- lát og slátrun búfjár áhka nærri okkur.“ Gæti þetta ekki kveikt með okkur von og gefið viðleitni okkar nokkurt gildi? Friðrik Rafnsson þýddi Grein þessi birtist fyrst í evrópska bókmennta- tímaritinu Lettre Intemationale í vor sem leið. Danilo Kis (1935-1989) var einn helsti rithöfund- ur Serba á síðari árum. Hann var að mörgu leyti það sem fyrrum Júgóslavía hefði hugsanlega get- að orðið: fijósöm blanda úr ýmsum áttum. Ekkert fannst honum lágkúrulegra en sú þjóðremba sem nú veður uppi í fyrmm Júgóslavíu og víðar með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Kis var kominn af ungverskum Gyðingum í föðurætt, móðir hans var sunnan frá Svartfjallalandi og sjálfur fæddist hann í smábænum Subotica í Serbíu, skammt frá ungversku landamæranum. Hann stundaði nám í Belgrad og bjó þar framan af ævinni, en fluttist búferlum til Parísar á áttunda áratugnum og bjó þar til dauðadags. Verk hans njóta sfvaxandi vin- sælda, þau hafa verið þýdd á um það bil tuttugu tungumál og víða verið verðlaunuð. Meðal þeirra má nefna Garður, aska (1971), Gröf handa Boris Davidovitch (1980), Alfrœðibók hinna dauðu TMM 1993:3 55
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.