Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Síða 73

svertingja. Morgan hefur hlotið hefð-
bundna vestræna menntun sem lýsir sér
í lipurlegum texta bókarinnar og skýrir ef
til vill útbreiðslu hennar. í bókinni reynir
Sally Morgan að grafast fyrir um forfeður
sína frumbyggjamegin og afhjúpar í leið-
inni meðferðina á frumbyggjum síðustu
öldina. Svo gersamlega höfðu þeir verið
rúnir sjálfsvirðingu að móðir Morgans sá
þann kost vænstan að segja börnum sínum
að þau væru af indversku bergi brotin til
að þau þyrftu síður að sæta aðkasti úti í
samfélaginu. Frumbyggjar hafa stundum
skýrt áhugleysi sitt á skáldsögunni með
því að þeir hafi úr svo rniklum efniviði að
moða þar sem sé valdníðsla hvítra að þeir
þurfi ekki að skálda, veruleikinn sé lyg-
inni líkastur og skín það sannarlega úr
bók Morgans.
Nokkrir hvítir höfundar hafa fjallað um
frumbyggja í sögum sínum og á fjórða
áratug aldarinnar kom fram hreyfing sem
kallaði sig Jindyworobak (eftir frum-
byggjasögninni að „sameina") og leituð-
ust fylgisveinar hennar við að ganga í
smiðju til frumbyggja í því augnamiði að
sporna gegn síauknum erlendum áhrifum.
Hæðst var að þessari hreyfingu og logn-
aðist hún fljótlega út af.
Birtingarmyndir endurskoðunar
Þetta sýnir að hvítir ástralskir höfundar
hafa ekkert verufræðilegt kerfi sem þeir
geta hagnýtt sér til að berjast gegn áhrif-
um evrópskra frásagnarmynstra, líkt og
Nígeríumaðurinn Chinua Achebe gerði til
að mynda í Things Fall Apart, þeir eiga
engan þjóðararf sem getur orðið þeim
grunnmynstur, eins og Islendinga- og
þjóðsögurnar okkur. Þeir verða því að
beita öðrum aðferðum til að grafa undan
evrópskum frásagnarmynstrum og fasísk-
um tilhneigingum tungumála, svo vitnað
sé í Roland Barthes. Ein leiðin til þess er
að endurskoða texta sem skrifaðir voru
frá sjónarhorni herraþjóðarinnar, til dæm-
is með því að gá að því hvað ekki var sagt
eða með því að lesa söguna af sjónarhóli
jaðarhópa, þeirra sem voru úti í kuldan-
„rv, 26
um.
Endurmat af því tagi má sjá á meðferð
tveggja ólíkra höfunda á dagbókum
Robinsons nokkurs, Breta sem kallaður
var sáttasemjarinn, því hann hafði það
hlutverk eða þá hugsjón að ganga á milli
hvítra og frumbyggja í Tasmaníu á fyrri-
hluta 19. aldar, skömmu áður en síðasti
frumbygginn þar safnaðist til feðranna.
Robert Drewe, nú einn kunnasti höfundur
Ástralíu, varð fyrstur til að nýta sér þenn-
an texta í skáldsögunni The Savage
Crows, Villikrákunum (svo voru frum-
byggjar Tasmaníu nefndir), sem út kom
1976. Sagan fjallar um miðaldra Ástrala í
sjálfsmyndarkreppu, Crisp að nafni. Að
því er virðist til að flýja sjálfan sig og sín
óleystu vandamál og til að sættast við
fortíðina sökkvir Crisp sér niður í handrit
Robinsons. Hann lifir sig inn í frásögn
Robinsons af samskiptum sínum og ann-
arra hvítra við frumbyggjana og þannig
upplifum við fortíðina með honum. Að
lokum ákveður Crisp að skoða afleiðingar
sögunnar í nútímanum með því að takast
á hendur eins konar pflagrímsför suður til
Tasmaníu og hitta þar afkomendur þess-
ara frumbyggja og innflytjenda, mismikið
blandaða. Hann kemst meðal annars að
því að þetta fólk lifir í bókstaflegum
TMM 1993:3
71