Tímarit Máls og menningar - 01.06.2000, Qupperneq 89

Aðalsteinn Ingólfsson
Meira um fals og pretti
I síðasta hefti Tímarits Máls og menningar ritar starfsbróðir minn, Halldór
Björn Runólfsson, ítarlega grein um málverkafalsanir þær sem hleypt hafa
upp íslenskum listaverkamarkaði og sett mark sitt á alla umræðu um listir á
landinu á undanförnum misserum.
Um þetta mál hefur Halldór Björn margt athyglisvert að segja, eins og
hans er von og vísa. Hins vegar þykir mér vanta nokkuð upp á að hann svari
til hlítar spurningum á borð við „Hvers vegna“ og „Hvernig“ sem hann
varpar ffam í upphafi greinar sinnar. Aukþess sem undirritaður er ekki trú-
aður á þá frómu skoðun sem Halldór viðrar í niðurlagi greinar sinnar, að
með því að rækta smekkvísi „í tengslum við sæmilega dómgreind“ verði í
framtíðinni hægt að verjast því sem höfundur nefnir „sírenusöng svikarans".
Þar þarf fleira til. En meira um það hér á eftir.
Sé það tilfellið að hér á landi hafi allt upp í níu hundruð listaverk verið
fölsuð og boðin upp á tæpum áratug, eins og Ólafur Ingi Jónsson, forvörður
og eina hetjan í þessari „afferu“ allri, hefur haldið fram, þá er það auðvitað
reiðarslag fyrir myndlistarmarkaðinn í landinu og menningarlífið í heild
sinni.
En áður en við hefjum á loft hin breiðu spjótin skulum við hafa hugfast að
til þessa hafa einungis þrjú málverk af öllum þessum fjölda verið dæmd
fölsuð. Og ég hugsa að ef við sem að staðaldri fylgjumst með íslenskum mál-
verkamarkaði legðum öll saman í púkk, mundum við sennilega geta tilgreint
nokkra tugi verka, eignuð þekktum listamönnum, sem væru svo augljóslega
viðvaningsleg og „ótýpísk“ að enginn vafi léki á því að þar væri um fúsk eða
falsanir að ræða. Sjálfsagt gætum við öll einnig nefnt til sögunnar nokkur
„undarleg" verk eða „ólíkindaleg“, eignuð gömlu meisturunum, sem rekið
hefði á fjörur okkar, án þess að hafa nokkrar tæknilegar forsendur til að
flokka þau undir falsanir. Listasagan segir okkur nefnilega að margir lista-
menn geta verið býsna ólíkir sjálfum sér. Sumir þeirra, til að mynda „vores
egen“ Kjarval, eru þekktir fyrir að hlaupa út undan sér í verkum sínum. Jafn-
vel hafa heyrst sögur um að hann hafi gert „eft irlíkingar“ eigin verka og sett á
TMM 2000:2
www.malogmenning.is
87