Bókasafnið - 01.06.2014, Qupperneq 33

Útdráttur
Í þessari megindlegu rannsókn kannaði höfundur út­
lánatölfræði nemenda Menntavísindasviðs Háskóla Ís­
lands skólaárið 2012­2013. Skoðað var hve mikið
nemendur fengu að láni að meðaltali og hversu hátt hlut­
fall nemenda hafði ekkert fengið að láni á tímabilinu og
hvort munur var þar á eftir deildum og námsstigi. Auk
þess var kannað hvort tengsl væru milli fjölda útlána og
lokaeinkunna nemenda í grunnnámi við útskrift. Af 2.171
nemanda höfðu 1.066 nemar ﴾48%﴿ ekkert fengið lánað
á tímabilinu og í ljós kom kom að nemendur í grunnnámi
höfðu fengið hlutfallslega meira lánað en nemendur í
meistaranámi, en 61% grunnnema höfðu fengið lánað á
árinu á móti 43% meistaranema. Nemendur í Íþrótta­
tómstunda­ og þroskaþjálfadeild höfðu hlutfallslega
fengið minnst lánað. Marktektarprófið Spearman‘s rho
var notað til að kanna hvort fylgni væri á milli fjölda út­
lána og lokaeinkunna sem leiddi í ljós að marktæk já­
kvæð tengsl eru milli útlána og einkunna. Eftir því sem
útlánaþrep nemenda er hærra þeim mun líklegra er að
hann hafi háa meðaltalseinkunn við útskrift. Þessar nið­
urstöður eru samhljóma niðurstöðum erlendra rann­
sókna.
Gegna háskólabókasöfn veigamiklu hlutverki í námi
háskólanema? Eða er bara hægt að „googla“ og sleppa
því að heimsækja bókasafnið og nýta sér allt það
fræðilega efni sem safnið hefur upp á að bjóða? Útlána­
tölur háskólasafna fara lækkandi og vitað er um nem­
endur sem hafa útskrifast með háskólagráðu án þess að
hafa fengið lánaða bók á safninu ﴾Dilevko og Gottlieb,
2002, bls. 381﴿. Í þessari tímaritsgrein verður leitast við
að svara því hvaða áhrif bókasafnsnotkun hefur á náms­
gengi.
Víða erlendis eru háskólabókasöfn í auknum mæli að
kanna notkun á þjónustu og efnivið safnsins en einnig er
verið að rannsaka áhrif bókasafnsnotkunar ﴾e. library
activity data﴿ á námsgengi nemanda ﴾e. student attain-
ment﴿ við útskrift. En hvernig er þessu háttað á
Menntavísindasviði Háskóla Íslands? Hafa fastagestir
safnsins sem nýta sér safnkostinn forskot á aðra nem­
endur?
Bókasafn Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er
sérfræðisafn sem er opið almenningi ﴾18 ára og eldri﴿ en
þjónar aðallega nemendum og fræðimönnum sviðsins.
Notkun nemenda annarra deilda Háskóla Íslands hefur
aukist eftir sameiningu Kennaraháskólans og Háskóla
Íslands árið 2008. Áhersla er lögð á að kynna bókasafn­
ið og starfsemi þess fyrir nemendum og kennurum
sviðsins og er lesrými safnsins vel nýtt en útlán hafa
dregist saman undanfarin ár eins og þróunin virðist vera
á öðrum háskólabókasöfnum. Útlán nemenda við Há­
skóla Íslands ﴾hér eftir notað HÍ﴿ á Landsbókasafni Ís­
lands − Háskólabókasafni hafa til dæmis dregist saman
árlega frá árinu 2009 til 2012 ﴾Ingibjörg Steinunn Sverr­
isdóttir, [2013], bls. 38﴿. Hugsanleg skýring gæti verið sú
að nemendur nýti sér meira Landsaðgang að rafrænum
gagnasöfnum og tímaritum­hvar.is ﴾hér eftir notað
Landsaðgangur﴿ og rafrænar séráskriftir HÍ og taki því
færri bækur að láni á bókasafninu. Notkunartölur á ra­
frænu efni í landsaðgangi benda til þess þar sem sóttum
greinum í heildartexta hefur fjölgað jafnt og þétt frá 2003
til 2012 ﴾Birgir Björnsson, 2013, bls. 1﴿. Notkun á ra­
frænu efni í séráskrift bókasafns Menntavísindasviðs
hefur einnig aukist milli ára samkvæmt mælingum
safnsins. Árið 2011 voru 712 tímaritsgreinar sóttar í
Kristína Benedikz lauk BA námi í ensku 1992 og MLIS gráðu í Bókasafns­ og
upplýsingafræði við Háskóla Íslands 2005. Hún hefur starfað á bókasafni
Menntavísindasviðs frá 2006.
Útlán háskólanema og tengsl við námsgengi
Kristína Benedikz
Ritrýnd grein