Bókasafnið - 01.06.2014, Síða 53

Bókasafnið 38. árg. 2014
53
Útdráttur
Markmið þessarar greinar er að fjalla um hvernig
þarfir þjóðfélagsins fyrir skipulagningu skráðrar
þekkingar og menntaða sérfræðinga í bókasafns­ og
upplýsingafræði mynduðust samfara tækniframförum.
Tilgangurinn var enn fremur að færa til bókar hvernig
námsgreinin bókasafns­ og upplýsingafræði hafði þróast
innan Háskóla Íslands. Eigindlegar aðferðir voru notaðar
við söfnun rannsóknargagna. Gagna var aflað úr
útgefnum og óútgefnum heimildum varðandi Háskóla
Íslands. Niðurstöðurnar gefa til kynna að bókasafns­ og
upplýsingafræði innan Háskóla Íslands hafi að mestu
þróast í samræmi við samfélagsþörfina. Framfarir í
vinnumenningu og tækni leiddu til aukinna þarfa fyrir
sérmenntað starfsfólk í bókasafns­ og upplýsingafræði
um miðja síðustu öld. Áhersla hefur verið lögð á að
kenna allar undirstöðugreinar innan bókasafns­ og
upplýsingafræði í Háskóla Íslands. Skortur á fé hefur
hins vegar leitt af sér kennaraeklu sem aftur hefur haft í
för með sér að ekki hefur verið hægt að bjóða upp á
mikla fjölbreytni í námskeiðsvali. Í upphafi kennslu í
greininni, upp úr miðri síðustu öld, var boðið upp á
bókasafnsfræði sem aukagrein. Fljótlega þróaðist
greinin í að verða fullgild háskólagrein til BA­prófs og er
hún nú kennd til MA­, MIS­ og PhD­gráðu auk
diplómanáms á meistarastigi. Í júní 2014 höfðu 563
nemendur lokið BA­gráðu og starfsréttindanámi til BA­
prófs, 69 MLIS­gráðu, sjö MA­gráðu og 22 diplóma á
meistarastigi. Fyrsti nemandi með PhD­gráðu
útskrifaðist frá námsbrautinni í júní 2013. Niðurstöðurnar
lýsa þróun og stöðu námsgreinarinnar. Ekki er lengur
boðið upp á BA­nám í fræðigreininni og frá og með
haustmisseri 2014 verður hún einungis kennd á
framhaldsstigi. Nafni námsbrautarinnar hefur nú verið
breytt í upplýsingafræði.
Inngangur
Með breyttum atvinnuháttum jókst þörfin fyrir skipu­
lega miðlun þekkingar eftir því sem leið á síðustu öld.
Það leiddi meðal annars til þess að námi í bókasafns­
fræði var komið á fót við Háskóla Íslands 1956.
Með breyttum tímum þróaðist heiti námsgreinarinn­
ar í bókasafns­ og upplýsingafræði og síðar í upplýs­
ingafræði árið 2013. Árið 2004 urðu tímamót hjá
námsgreininni þegar sett var á laggirnar fastmótað ML­
IS­nám ﴾Master of Library and Information Science﴿. Ár­
ið 2013, þegar nafni námsgreinarinnar hafði verið breytt
í upplýsingafræði, öðlaðist MLIS­námið heitið MIS­nám
﴾Master of Information Science﴿.
Kennsla í námsgreininni hefur staðið óslitið í meira
en hálfa öld. Mikilvægt er að námsgrein sem þessi þró­
ist í takt við breytingar á atvinnuháttum og tækni og í
þessari tímaritsgrein er meðal annars leitast við að
svara spurningunni um hvort svo hafi verið.
Í upphafi greinarinnar er skýrt frá aðferðafræði og
gagnasöfnun. Því næst er fjallað um forsögu og fél­
agslegt samhengi þess að þörfin fyrir starfsfólk með
sérfræðimenntun á bókasöfnum kom til sögunnar. Í
framhaldinu er stiklað á stóru varðandi sögu og þróun
námsgreinarinnar frá því að hún hóf göngu sína í Há­
skóla Íslands til nútímans. Þar er gæðamati, sem unnið
var fyrir námsgreinina lýst, og stefna og helstu markmið
hennar tíunduð. Þá eru námsleiðum og námi eins og
það er nú gerð skil og greint frá þeim breytingum á námi
í bókasafns­ og upplýsingafræði, nú upplýsingafræði,
sem felst í því að BA­nám var lagt niður frá og með há­
Ágústa Pálsdóttir og Jóhanna Gunnlaugsdóttir eru prófessorar í
upplýsingafræði, Félags­ og mannvísindadeild Háskóla Íslands
Tímamót í sögu námsgreinar:
Upplýsingafræði í Háskóla Íslands
Dr. Ágústa Pálsdóttir og dr. Jóhanna Gunnlaugsdóttir