Bókasafnið - 01.06.2014, Page 85

Bókasafnið 38. árg. 2014
85
einnig haft kynni af Tutu. Í gegnum þau hafði ég hins
vegar lært ýmislegt um baráttuna gegn aðskilnaðarstefn-
unni (apartheid), um óréttlætið, grimmdina og þján-
ingarnar sem þau höfðu persónulega reynt, og um
óbilandi baráttuþrek manna eins og Nelson Mandela og
Desmond Tutu.
Það var því með mikil l i eftirvæntingu sem ég beið
þess að fá að heyra og sjá þennan sögufræga prest og
baráttumann.
Með góðfúslegu leyfi Önnu fór ég
með aðgöngumiðann næst hjartanu
og sti l lti mér upp í biðröðinni fyrir
framan stærsta sal messunnar í um
klukkutíma áður en samtalið við Tutu
átti að hefjast. Það veitti greini lega
ekki af, því þá þegar var komin óra-
löng biðröð sem átti eftir að lengjast.
Tutu hafði líka vakið enn meiri athygli
en ella, því deginum áður hafði hann
birst á bókamessunni öl lum að óvör-
um og lífvörðum sínum til miki l lar
skelfingar og mótmælt kröftuglega mannréttindabrotum í
Burma og Kína sem þá voru mjög í fréttum. Taldi hann
málið einfalt viðureignar ef stjórnvöld í heiminum meintu
eitthvað með vil ja sínum til mannrétta: þjóðum heims
bæri að flytja Ólympíuleikana 2008 frá Kína eða fresta
þeim ef svo bæri undir. Átti hann óskipta athygli al lrar
heimspressunnar þegar hann sendi út yfirlýsingu sína og
greindu sjónvarpsstöðvar heimsins frá atburðinum þá
um kvöldið, margar sem fyrstu frétt - nema íslenskir fjöl-
miðlar sem þögðu þunnu hljóði.
Hægt og sígandi mjakaðist röðin áfram uns ég komst
loks inn í þennan risavaxna sal og mátti ég prísa mig
sæla fyrir að fá sæti rétt fyrir aftan miðju, fyrir aftan kvik-
myndatökumanninn frá sænska sjónvarpinu. Þegar saln-
um hafði verið lokað kom svo þessi aldni undramaður
stökkvandi inn á sviðið í fylgd með aðstoðarmanni sínum
og höfundi ævisögu hans, John Allen, ásamt dagskrár-
stjórnanda, fal legri sjónvarpskonu með rauðan trefi l .
Ég skotraði augunum í kringum mig og sá litskrúðuga
mannkynsflóru í salnum. Þarna var fólk með þykjustu
gáfumannasvip, sænskar baráttukonur, rithöfundar,
l istamenn, iðnaðarmenn, samlandar Tutus, blaðamenn
og svo trúað fólk með kyrrð í svipnum. Alls konar fólk
sem sagt.
Spyri l l inn hóf nú kynningu sína á Tutu og jafnframt á
John Allen sem hefur fylgt Tutu á þeytingi hans um
heiminn og þekkir hann öðrum betur.
Lagðar voru ýmsar spurningar fyrir hann varðandi
mannréttindabrotin í Kína og í heiminum yfirhöfuð, um
skoðanir hans og kynni af framkvæmd stefnu ANC í
Suður Afríku, um bitra lífsreynslu hans undir apartheid
og náin kynni hans af Nelson Mandela. Þessu öllu
svaraði Tutu af sinni alkunnu hægð og yfirvegun og á
máli sem allur þorri fólks skilur og tók gjarnan einföld
dæmi úr daglegu lífi fólks máli sínu ti l stuðnings, jafn-
framt því sem hann sagði brandara og rak upp skell i-
hlátur við og við.
Það var ótrúlegt að heyra þennan mann, sem sjálfur
hafði upplifað skelfingar apartheid
og tekið þátt í ótrúlegum þjáningum
samlanda sinna, geta talað af slíkri
glettni og lífsgleði. Þó brá fyrir al-
vöruþunga í svip hans þegar hann
talaði um hvernig Vesturlandabúar
kæmu fram við aldrað, lífsreynt fólk
af mikil l i l íti lsvirðingu og litu fram
hjá dýrmætri reynslu þeirra og
visku, og benti á með talsverðu
háði í röddinni að slíkt væri í raun
nýtt í sögu mannkyns og að í Afríku
væri „ . . . elder people regarded as people who has
some wisdom and experience“. Og að lokum hvatti hann
fólk ti l að hlusta sérstakalega á þöglar raddir hinna kúg-
uðu (listen especially to the mutant voices: women etc. ),
á raddir þeirra sem eiga sér engan opinberan málssvara,
né auð. Þegar hér var komið sögu sat fólk og horfði í
gaupnir sér í þöglum samræðum við grettna samvisku
sína.
Þegar umræðustjórnandinn sagði síðan allt í einu
hvort fólk hefði einhverjar spurningar í lokin ti l Tutu leit
ég á klukkuna og uppgötvaði að það sem mér hafði
fundist vera örskotsstund var orðið að heilum klukku-
tíma.
Fólk leit í kringum sig, og eins og oft gerist á stundum
sem þessum hafði enginn kjark ti l að spyrja fyrstur. Loks
stóð einn ungur blaðamaður upp með svip þess sem veit
al lt á andlitinu og spurði Tutu hvaða álit hann hefði á
Jesú Kristi í sambandi við apartheid (What is your opini-
on about Jesus Christ in connection with apartheid?!) -
hvað sem hann í ósköpunum gat nú átt við með því.
Tutu skrúfaði sér örlítið ti l í stólnum, sagði he, he,
lagaði á sér sokkana, hló aftur og sagði: „dear friend, do
you know Jesus Christ?“ og dró seiminn lengi á
krææææsssst.
Um leið fór röddin stig hækkandi og það ískraði í
honum af innibyrgðum hlátri og um salinn fór rafmagnað
andrúmsloft.
Hann byrjaði á að segja með hárri tærri röddu að
Jesús hefði nú verið með þeim allan tímann og hjálpað
þeim að kollsteypa apartheid stjórninni, en hann hefði þó
Mynd 3. Beðið eftir Tutu