Bókasafnið - 01.06.2014, Síða 87

Bókasafnið 38. árg. 2014
87
Guðrún Hólmfríður Gísladóttir
fæddist á Eyrarbakka 5. september
1920. Foreldrar hennar voru Gísli
Ólafur Pétursson læknir og Aðal­
björg Jakobsdóttir. Systkinin voru
sjö sem upp komust, sex bræður
ásamt Guðrúnu. Einn bræðranna
var Jakob Gíslason sem var raf­
orkumálastjóri frá 1947 og síðar
orkumálastjóri fram til 1972. Guðrún
stundaði nám við Gagnfræðaskóla
Lúðvíks Guðmundssonar á Ísafirði
og hjá Ágústi H. Bjarnasyni við
Gagnfræðaskóla Reykvíkinga þar til
hún fékk inngöngu í stærðfræðideild
4. bekkjar Menntaskólans í Reykja­
vík árið 1937. Þar lauk hún stúd­
entsprófi vorið 1941. Guðrún giftist
Pétri Sumarliðasyni kennara árið
1939. Þau eignuðust fjóra drengi á
árunum 1940­1949. Guðrún kenndi
einn vetur stærðfræði í Kvennaskól­
anum og vann sumarstörf hjá Raf­
orkumálaskrifstofunni við útreikninga
úr landmælingum og teiknun korta.
Stofnunin keypti bækur til að styðja
við rannsóknir sínar og í þær sóttu
fræðimenn mikið. Til að hafa reglu á
hlutunum keypti stofnunin þýska
kerfið UDK sem byggði á bóka­
safnskerfi Dewey. Með öðrum störf­
um var Guðrún fengin til að flokka
bækur stofnunarinnar eftir þessu
kerfi og koma reglu á notkun þeirra.
Hún var svo ráðin í fasta vinnu við
safnið en naut þess ekki í launum
þar sem hún hafði ekki menntun á
sviði bókasafna. Á sjöunda ára­
tugnum var farið að kenna bóka­
safnsfræði við Háskóla Íslands og
Guðrún fékk leyfi til að sækja það
nám með vinnu. Hún lauk BA­prófi
með þremur stigum í bókasafns­
fræði, tveimur í jarðfræði og einu
stigi í bókmenntafræði vorið 1972.
Prófritgerð hennar sem hún lauk ár­
ið 1967 fjallaði um tímaritakaup á
ríksstofnunum og varð seinna
grunnur að samskrá um erlend
tímarit á íslenskum bókasöfnum. Á
þessum árum urðu flestir náms­
menn í verkfræði og náttúruvísind­
um að sækja nám sitt til annarra
landa. Háskóli Íslands kenndi til fyrri
hluta prófs í verkfræði og kennsla í
jarðfræði og landfræði var ætluð
kennaranemum til BA­prófs. Starfandi
verkfræðingar og fræðimenn í nátt­
úruvísindum gátu því lítið sótt til Há­
skólabóksafns eða Landsbókasafns
í sínum fræðum. Því var algengt að
þeir færu utan og dveldu við gagna­
öflun á erlendum söfnum. Rann­
sóknastofnanir urðu að bjarga sér
með eigin söfnum og þau voru með­
al annars byggð upp á Hafrann­
sóknastofnun, Veðurstofu Íslands
og Tilraunastöðinni á Keldum.
Jakob Gíslason raforkumálastjóri
stefndi að virkjun vatnsfalla og jarð­
hita og réð til sín framsýna fræði­
menn, svo sem Gunnar Böðvarsson
og Guðmund Pálmason á sviði jarð­
hita og Jakob Björnsson og Hauk
Tómasson á sviði jarðfræði og orku­
verkfræði. Þeir lögðu mikla áherslu
á að afla tímarita og fræðibóka
vegna rannsókna sinna og undir
stjórn Guðrúnar varð bókasafn Raf­
orkumálaskrifstofu og síðar Orku­
stofnunar lykilsafn í þessum
fræðum. Við úttekt á söfnum ríkis­
stofnana þóttu söfn Hafrannsókna­
stofnunar, Veðurstofu Íslands og
Raforkumálaskrifstofu taka öðrum
fram. Guðrún vann braut­
ryðjendastarf við skipulagningu,
varðveislu og þjónustu í sínu safni
og til hennar leituðu allir sem störf­
uðu í þessum greinum. Bókasafnið
sá einnig um útgáfu á skýrslum
stofnunarinnar sem urðu brátt mjög
miklar að umfangi. Guðrúnu var
einnig falið að skipuleggja skjala­
safn stofnunarinnar. Hún leitaði fyr­
irmynda í Danmörku og Noregi og
lagaði þær að þörfum stofnunarinn­
ar. Guðrún var einn af stofnendum
Félags bókasafnsfræðinga árið
1973. Hún var einnig stofnfélagi í
Félagi um skjalastjórn og lengi virk í
Kvenréttindafélagi Íslands og bar­
áttu fyrir launamálum kvenna. Störf
hennar voru mikils metin í öllum
þessum félögum og hún gerð heið­
ursfélagi í þeim öllum.
Nú getum við sótt heimildir,
tímaritsgreinar og jafnvel bækur á
augabragði hvaðan sem er úr heim­
inum. Við eigum því erfitt með að
gera okkur í hugarlund þá erfiðleika
sem Guðrún glímdi við í frumkvöð­
ulsstarfi sínu. Hún átti drjúgan þátt í
þeim mikilvæga árangri sem Raf­
orkumálaskrifstofan og Orkustofnun
náðu í virkjun vatnsafls og jarðhita.
Hennar verður lengi minnst sem
merks brautryðjanda í bókasöfnum
hér á landi.
Sveinbjörn Björnsson
Guðrún Gísladóttir
1920­2013
Minning