Són - 01.01.2004, Side 10

VALGERÐUR ERNA ÞORVALDSDÓTTIR10
setur ljós sitt sjaldnast undir mæliker. 4 Varðveisla dróttkvæða endur-
speglar að einhverju leyti stöðu þeirra og hlutverk í samfélaginu.
Vísum skáldanna er fléttað inn í frásögn konungasagna, Íslend-
ingasagna og samtímasagna og þær eru notaðar sem dæmi um ýmis
stílbrögð í kennslubókum í skáldskaparfræðum og málfræði.5 Fernt
fangaði huga skáldanna öðru fremur og varð þeim að yrkisefni að
mati norska fræðimannsins Bjarne Fidjestøl: skip, orrustur, gull og
skáldskapurinn sjálfur.6 Stór hluti varðveittra dróttkvæða fjallar um
eitthvert þessara efna en þó alls ekki öll. Yrkisefnin voru fjölbreytileg
og spönnuðu flest svið mannlegrar tilveru. Skáldin tjáðu söknuð, reiði,
ást, hatur, gleði og sorg, níddu náungann eða lofuðu vini. Það voru
ekki heldur aðeins hirðskáld erlendra konunga sem ortu dróttkvæði.
Íslenskir höfðingjar, bændur og búalið, draugar, draumkonur og
-menn ortu og fluttu dróttkvæðar vísur í svefni og vöku.7 Varðveittur
kveðskapur dróttkvæðaskálda fyllir tvö þykk bindi í útgáfu Finns
Jónssonar, Den norsk-islandske skjaldedigtning I–II, alls tæplega 1300 blað-
síður.8 Þar — innan um háalvarleg lofkvæði, siglingalýsingar, orrustu-
og ástarvísur — leynast kátlegar kenningar og háðuleg heiti sem sýna
að dróttkvæðaskáldin kunnu að gera grín að sjálfum sér — en þó aðal-
lega að öðrum. Hér á eftir verður gefinn nánari gaumur að gamansemi
skálda frá 10. og 11. öld og athugað hvað það er sem gerir kenning-
arnar kátlegar.
4 Clover (1978:63–64).
5 Margir hafa skrifað um hlutverk og notkun dróttkvæða. Greinargott yfirlit er í
grein Bjarna Einarssonar, „Um vísur í íslenskum fornsögum“, og í grein Kari Ellen
Gade, „Poetry and its changing importance in medieval Icelandic culture“.
Guðrún Ingólfsdóttir skoðar vísur í Íslendingasögum í grein sinni „Um hlutverk
vísna í Íslendinga sögum“, Guðrún Nordal fjallar m.a. um dróttkvæði í kennslu-
bókum í málfræði og skáldskaparlist í bókinni Tools of Literacy. Einnig má benda á
greinar Bjarne Fidjestøls í greinasafninu Selected Papers: „Icelandic sagas and poems
on princes. Literature and society in archaic West Norse culture“, „Skaldic stanzas
in saga-prose. Observations on the relationship between prose and verse in Snorri’s
Heimskringla“ og „Norse-Icelandic composition in the oral period“.
6 Fidjestøl (1997:240).
7 Grein Guðrúnar Nordal „Nú er hin skarpa skálmöld komin“ fjallar um drauma og
vitrunarkveðskap, einkum á 12. og 13. öld.
8 Den norsk-islandske skjaldedigtning I og II (1912–1915). Hér er miðað við B-bindi útgáf-
unnar með samræmdum texta Finns Jónssonar. Hér eftir verður vísað til útgáfunn-
ar með skammstöfuninni Skj. Á vefslóð verkefnisins Skaldic Poetry of the Scandinavian
Middle Ages er gagnagrunnur um dróttkvæði, http://skaldic.arts.usyd.edu.au.