Són - 01.01.2004, Side 46

GUNNAR SKARPHÉÐINSSON46
1 fylki skal til frægðar hafa: sbr. orð
Magnúsar konungs berfætts: „Til
frægðar skal konung hafa, en
ekki til langlífis.“20 fylkir: (kk.)
‘konungur, (þjóð)höfðingi’. Leitt
af no. folk. 2 fregna eigum langt til
gafa: orðið gafi (kk.) kemur ein-
ungis fyrir hér. Merkingin er
umdeild. Kannski er um að ræða
ránfugl, sbr. lat. gavia: ‘mávur’. Ef
til vill er merkingin áþekk og í
málshættinum spyrja er best til válegra þegna (Fóstbræðra saga, 4. kap. og víðar), þ.e.
‘best er að hafa spurnir einar af háskalegum mönnum’. 3 oddar gerva jarli megin:
‘vopnin veita jarli (eða hermanni) styrk’. 5 ýmsir bjóða öðrum fár: orðið fár merkir
‘voði, hætta; heift; sviksemi’. Í 24. vísu „Hávamála“ kemur fyrir orðasambandið
að lesa fár um e-n og merkir sennilega að ‘tala illa um’. Hér er orðið trúlega í
merkingunni ‘hætta’. 7 vel hefir sá er það líða lætur: hugmyndin virðist vera sú að
taka beri hlutunum með jafnaðargeði, láta þá líða hjá. Sveinbjörn Egilsson21
þýðir felix est ille qui sortem suam æquo fert animo ‘sá er sæll sem tekur hlutskipti sínu
af æðruleysi’. 8 langar eiga þeir bersi nætur: vetur var í kenningum kallaður ‘bjarnar
nótt’. þeir bersi eru birnirnir. Finnur Jónsson22 telur að ef til vill hafi málshátt-
urinn hljóðað svo í lausu máli: löng er bjarnar nótt.
1 Bjarki er fornt, danskt nafn og
mun hér átt við Böðvar bjarka,
einn af köppum Hrólfs konungs
kraka. Við Böðvar bjarka voru
kennd „Bjarkamál in fornu“ sem
Þormóður Kolbrúnarskáld
Bersason kvað að bón Ólafs
konungs helga að Stiklarstöðum.
hugarkorn er ‘hjarta’. 2 Starkaður
er hin fræga hetja fornaldarsagn-
7
6
Bjarki átti hugarkorn hart.
Herlið felldi Starkaður mart,
ekki var hann í hvíldum hægur.
Hrómundur þótti garpur og slægur,
ók-at þeim né einn á bug.
Eljárnir var trúr að hug,
fílinn gat hann í fylking sótt.
Fullströng hefir sú mannraun þótt.
20 Íslenzk fornrit XXVIII (1951:237).
21 Sveinbjörn Egilsson (1860:285).
22 Finnur Jónsson (1914:70).
Fylki skal til frægðar hafa.
Fregna eigum langt til gafa.
Oddar gerva jarli megin.
Útsker verða af bárum þvegin.
Ýmsir bjóða öðrum fár.
Ormar skríða úr hamsi á vár.
Vel hefir sá er það líða lætur.
Langar eiga þeir bersi nætur.