Són - 01.01.2004, Side 145

HVERS MEGA SÍN ORÐ LJÓÐSINS? 145
stúlka, „mey hjá dimmu fossa tali“ í purpurablæ, undir norðurljósum
og tungli. Á landinu fagra rísa hallir og þar drynja foldarþrumur
„með fimbulbassa undir helgum söng“:
Og gullinn strengur gígju veldur hljóði
og glitrar títt um eilíf sumarkvöld,
þar roðnar aldrei sverð af banablóði,
þar byggir gyðjan mín sín himintjöld.
Þarna hefur tónskáldið sennilega fundið sér nafn á sönglagið. Það er
semsagt friðarins land sem birtist skáldinu við sólarlag og allur stór-
fengleiki náttúrunnar er undir eilífðar-umsjá rómantíkur. Lýsingin
heldur áfram með yfirþyrmandi orðgnótt: „feiknastjörnur“ stíga upp
„og eldi roðnar niðr í hafið hníga“. Allt til loka er kvæðið gætt há-
stemmdri tilfinningaólgu þar sem „harpan skelfur, hátt í andans geimi
/ af höndum veikum snert um dimma tíð“. Og það endar í róman-
tískri upphafningu; skáldið ætlar að knýja gígjuna til að kveða sig burt
frá sorg, kveini og táraflóði.
Halldór Laxness kynntist þessu kvæði ungur. Hann getur um það
í endurminningum sínum og segir að með því hafi Gröndal „sett met
í hlálegu fimbulfambi á íslensku og kynni að vera ort undir áhrifum
af velgjulegu rómantísku litprenti“.14 Á öðrum stað minnist hann líka
á „Um undrageim í himinveldi háu sem lángt frammeftir ævi var
hlægilegast kvæði sem ég kunni“.15 En þó að seinni kynslóðir hafi
talið sig vaxnar upp úr hinum fjálglegasta kveðskap rómantíkur, er
varla vafi á að Gröndal var fyllsta alvara með þessu kvæði. Það er ein-
mitt þetta kvæði sem er „alvaran“ í þessari syrpu hans.
Sólarlagið hélt auðvitað áfram að vera freistandi yrkisefni skálda.
Í módernískum skáldskap finnum við ljóð eftir Matthías Johannessen
sem nefnist „Sólsetur“:16
Eggskurn dagsins
brotnar
flæðir hvítan
yfir fjörð og jökul
14 Halldór Laxness (1978:100–101).
15 Halldór Laxness (1980:221).
16 Matthías Johannssen (1996:98).