Són - 01.01.2004, Side 147

HVERS MEGA SÍN ORÐ LJÓÐSINS? 147
lifðu reyndar rómantíkina af. Ásamt mörgum öðrum náttúrufyrir-
bærum eru þau enn í fullu gildi og hafa viðgengist í íslenskum skáld-
skap allt fram á þennan dag þótt sjónarsviðið hafi breyst. Í skáldskap
nútímans verður borgarumhverfi óhjákvæmilega æ fyrirferðarmeira í
samræmi við það lífsrými sem mannfólkið skapar sér. Fyrir kemur að
hin fornu minni úr víðáttum náttúrunnar fylgja manninum inn í
borgina og nútímann fyrir tilstuðlan skáldskapar.
Stefnumót tveggja heima er kjörið viðfangsefni skálda eins og víða
má sjá í verkum Gyrðis. Dularmögn náttúrunnar og margskonar nátt-
úrumyndir eru í mörgum ljóða hans sem flest eru miðleitin og mynd-
rík. Eitt þeirra, „Marsnóttin“, hljóðar svo:17
Hún kemur og andar
á glerið
með stjörnuhöttinn
sindrandi í myrkrinu
og ljósastaurarnir eru
frostþolnir risatúnfíflar
og horfa andvaka á
vaxandi tungl
Ljóðið er allt smíðað úr myndum af ýmsu tagi. Nóttin er persónugerð
og við sjáum hana koma á gluggann með þennan sindrandi stjörnu-
hatt. Ljósastaurarnir eru myndhverfðir í risastóra túnfífla sem síðan
eru persónugerðir og engin hætta á að þeir sofni fyrr en slökkt er á
þeim. Í ljóðinu eru engar beinar myndir aðrar en vaxandi tunglið.
Ekki eru aðrar persónur í ljóðinu en nóttin og fíflarnir, en okkur er
látið í té útsýni um gluggann. Við erum semsagt inni í húsi, svo sem
títt er um borgarbúa, en útifyrir blasa við hin langlífu eftirlætismótíf
rómantíkur, tungl, stjörnur og nótt, en í félagsskap þeirra hafa bæst
fremur óskáldleg nútímafyrirbæri: ljósastaurar, sem reyndar fá hér
ljóðræna endurskírn svo sem sæmir í töfrum náttúrunnar. Svona blasa
hinir sígildu náttúrutöfrar við nútímafólki: út um glugga og innanum
götuljósin.
Allmörg dæmi úr kvæðasöfnum þjóðskáldanna mætti tilfæra til að
sýna fram á hvernig þau nýttu þessi sígildu ljóðrænu minni. Ég fer þó
á svig við kvæði þeirra skálda sem kennd eru við rómantík, gamla
sem nýja. Guðmundur Friðjónsson hefur jafnan verið talinn raunsæis-
17 Gyrðir Elíasson (1991:52).