Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Blaðsíða 13

13
Kostnaður við þekkingarmiðlun og áherslur í skólastarfi
stórir og að tæki og tól sem nota á í æfing-
arkennslu séu of fá til að allir nemendur
hafi gagn af æfingarkennslunni. Þess eru
líka dæmi að kennsla fari fram við að-
stæður sem ekki bjóða upp á að nemendur
geti heyrt til kennarans eða að þeir geti
fylgst með framsetningu kennarans á efni
á töflu eða á öðrum sjónrænum hjálpar-
miðlum. Framboð þekkingar er flókið ferli
og brothætt. En það er framboð margra
annarra gæða einnig. Það krefst mikillar
skipulagningar, árvekni, áræðis og jafnvel
harðfylgis að halda vitaljósi logandi á af-
skekktu nesi. Munurinn er þó sá að brotni
hlekkur í hinni flóknu aðfangakeðju vita-
ljóssins slokknar á vitanum þegar gasið í
gaskútnum eða rafmagnið á rafhlöðunni
klárast. Brotni hlekkur í aðfangakeðju
uppfræðslunnar þarf það ekki að koma í
ljós fyrr en land heltist úr hagvaxtarlest-
inni áratugum síðar.
Hér á eftir skal gerð tilraun til að lýsa
áhrifum markaðsbresta í skólastarfi og
skýra hvernig markaðsbrestir hafa áhrif á
kostnað við námsframboðið og á ávinning
nemenda af skólasókn. Samspil þessara
þátta mótar jafnvægismyndun á markaðn-
um fyrir þekkingarmiðlun og uppfræðslu.
Staldrað verður við almannagæðaþátt
þekkingarmiðlunarinnar og eins tekið til-
lit til þeirrar staðreyndar að nemandi get-
ur með notkun sinni á þekkingarmiðlun
dregið úr ávinningi meðnemenda sinna.
Allmikið hefur verið skrifað um áhrifa-
valda á kostnað háskóla, aðallega í Banda-
ríkjum Norður Ameríku. Því kostnaðar-
líkani sem hér er kynnt til sögunnar svipar
nokkuð til líkans sem Epple og félagar
kynna (Epple, Romano og Sieg, 2006).
Fastur kostnaður í skólastarfi
Kostnaður sem fellur til í kennslu á öllum
skólastigum á sér margþættan uppruna.
Ekki þykir lengur boðlegt að nota tröppur
tilbeiðsluhúsa sem set fyrir nemendur eða
strandsand sem töflu þó svo nemendur
Sókratesar og Pýþagórasar hafi látið sér
þann aðbúnað vel líka. Kennsla fer nú alla
jafna fram innandyra í sérhönnuðum og
sérútbúnum kennslustofum eða fyrirlestr-
arsölum. Kennslan er yfirleitt á höndum
sérhæfðs starfsfólks sem hefur aflað sér
tilskilinna réttinda. Þess vegna eru rekstur
og afskriftir fasteigna og launakostnaður
starfsmanna mikilvægir kostnaðarliðir.
Enn fremur fellur til ýmis annar rekstrar-
kostnaðar, svo sem rekstur tölvukerfa
og kostnaður annarra fjarskiptakerfa og
alls konar annarrar stoðþjónustu. Þessi
kostnaður fellur á rekstraraðila skólans,
hvort heldur um er að ræða opinbera
aðila, sjálfseignarstofnun eða hlutafélag.
Hann er að stórum hluta til fastur. Þó
nemendum fækki um einn er ekki hægt
að fækka fermetrum húsnæðis í notkun
eða draga úr fjölda kennara sem miðla
þekkingu. Með öðrum orðum: Að gefnu
mannvirkjamagni og kennarafjölda fellur
meðalkostnaður á nemanda með fjölgun
nemenda. Auðvelt er að sýna fram á að við
slíkar aðstæður er erfitt að láta rekstrar-
tekjur standa undir rekstrarkostnaði sé
jafnframt gerð krafa um skilvirka nýtingu
framleiðsluþátta, meðalkostnaður á fram-
leidda einingu er hærri en jaðarkostnaður
á máli hagfræðinga.
Til viðbótar kostnaði sem fellur til
vegna húsnæðis og starfsmanna fellur
einnig til kostnaður vegna innra og ytra
eftirlits með gæðum. Sömuleiðis fellur til