Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Blaðsíða 23

23
Skólamenning og námsárangur
um (e. charter schools); að auka fjármagn
til skólastarfs og svo mætti lengi telja.
Að mati Maehr og Midgley (1996) eru
allar framangreindar ráðstafanir dæmi
um leiðir sem geta haft áhrif ef þær ná
að virkja áhuga nemenda með einum eða
öðrum hætti. Þau telja að vandinn liggi
að sjálfsögðu í vandkvæðum í skólastarf-
inu en þá liggi lausnirnar þar jafnframt.
Að þeirra mati felst vandinn í gildismati
skólastjórnenda og kennara sem mótar
menningu flestra skóla. Í því gildismati
felist jafnan að megintilgangur skólastarfs
sé að aðstoða nemendur við að ná form-
legum námsmarkmiðum. Þau segja að slíkt
gildismat leiði til kennsluaðferða sem ali á
samkeppni meðal nemenda og veki þá til-
finningu hjá þeim að þau séu að vinna eða
tapa. Telja þau þá leið hafa fælandi áhrif á
stóran hóp nemenda og gera þá andsnúna
námi, einkum þá sem á mestri hjálp þurfi
að halda. Þau segja að þessu ástandi verði
að breyta þannig að í skólamenningu sé
námsáhugi nemenda grunnviðmið, þ.e.
hvernig megi virkja nemendur til náms á
þeirra forsendum.
Skólamenning og kennsla
Misjafnt er að hverju athyglin beinist í um-
fjöllun um stofnanamenningu í skólum.
Það sem skiptir mestu máli er hvaða áhrif
menningin hefur í kennslustofunni. Þá er
átt við hvernig menning eða bragur ríkir
þar, hvaða áherslur eru við lýði og hvernig
samskipti kennara og nemenda eru (Co-
vington, 1992; Hill, 1990; Leithwood og
Jantzi, 1994; McCombs og Whisler, 1997).
Maehr og Midgley (1996) telja að rann-
sóknir á námsáhuga nemenda bendi til
þess að áherslur í störfum kennara skipti
miklu máli en engu að síður séu samskipti
kennara og nemenda þýðingarmest við
mótun þeirrar menningar sem verður til
í kennslustofu. Að þeirra mati er menn-
ing kennslustunda í meginatriðum tvenns
konar. Annars vegar er um að ræða menn-
ingu sem einkennist af því að kennarar
leggja áherslu á samkeppni meðal nem-
enda og draga fram mun á getu þeirra (e.
emphasis on ability). Hins vegar er um að
ræða menningu sem felst í því að kennarar
leggja áherslu á að nemendur leggi hart að
sér við að reyna að leysa þau verkefni sem
fyrir þá eru lögð (e. emphasis on task). Lit-
ið er á mistök sem hluta af því að læra og
öðlast vald á aðstæðum. Um leið er minni
áhersla lögð á samanburð milli nemenda
og er þá ekki alið á tilfinningu um van-
hæfni hjá getuminni nemendum.
Maehr og Midgley (1996) segja fjölda
rannsókna sýna að námsáhugi nemenda
sé mun meiri þegar þeir búi við verk-
efnamiðað umhverfið (e. task oriented
culture). Þau telja að verkefnamiðað um-
hverfi virki hvetjandi á nemendur og að í
slíku umhverfi finnist þeim þeir hafa vald
á aðstæðum. Umhverfi sem hins vegar
kyndir undir samanburði á frammistöðu
og hvetur til samkeppni (e. ability oriented
culture) vekur, að þeirra mati, vanmáttar-
kennd hjá stórum hópi nemenda. Yfirlit
um fleiri rannsóknir á þessu sviði má finna
hjá Salili, Chiu og Hong (2001) og Pintrich
og Maehr (2004).
Eins og að framan greinir er það gildis-
mat skólastjórnenda og kennara sem helst
mótar skólamenningu. Því er áhugavert
að spyrja: Hvaða áherslur eru við lýði í