Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Blaðsíða 104

104
„Kannski erum við orðnar svo miklar strákastelpur að það haga sér allir eins“
Þótt konur séu meirihluti háskólanema á
Íslandi eins og víðar eru þær enn fáar á
sviðum tækni- og raunvísinda. Árið 2009
var hlutfall kvenna meðal brautskráðra
nemenda Háskóla Íslands 20% í eðlisfræði,
11% í stærðfræði, 13% í tölvunarfræði og
12% í rafmagns- og tölvuverkfræði (Há-
skóli Íslands, 2010). Í Evrópu á árunum
2002 til 2006 jókst hlutfall kvenna í öllum
greinum nema raungreinum, þar sem það
lækkaði (European Commission, 2009).
Ýmsir háskólar hafa ráðist í átaksverkefni
til að leiðrétta muninn og hafa verkefnin
verið af mismunandi toga. Aðferðirnar
ráðast af hugmyndafræði og fræðilegu
sjónarhorni sem liggur að baki hverju
verkefni og ræður því meðal annars að
hverju sjónum er beint, hvað er skilgreint
sem vandamál og hvernig lausna er leitað
(Henwood, 2000). Flest átaksverkefnin
hafa verið auglýsinga- og kynningarher-
ferðir í þeirri von að kveikja áhuga kvenna
á raun- og tæknivísindum. Rannsóknir á
sviðinu hafa á sömu nótum einblínt á kon-
urnar sem ekki fara í greinarnar og vanda-
málið hefur gjarnan verið skilgreint sem
almennt áhuga- og þekkingarleysi kvenna
á vísindunum (Abbiss, 2008; Craig, Lang
og Fisher, 2008).
Þessar áherslur má til dæmis finna í
átaksverkefni sem Jafnréttisnefnd Háskóla
Íslands og Jafnréttisstofa unnu að á árun-
um 2000-2003. Verkefnið fólst í kynningar-
átaki þar sem kvennemendur úr tækni-
greinum, kvenverkfræðingar og tölvunar-
fræðingar fræddu stúlkur í menntaskólum
um nám sitt og starf (Erla Hulda Halldórs-
dóttir, 2004). Svipaðar hugmyndir komu
fram í skýrslu Menntamálaráðuneytisins
um konur í vísindum á Íslandi sem kom út
árið 2002. Þá var lausnin meðal annars tal-
in felast í því að gera vísindin meira aðlað-
andi fyrir stúlkur strax á fyrstu skólastig-
um, endurskoða framsetningu námsefnis
og fjölga konum í hópi raungreinakennara
í grunn- og framhaldsskólum (Mennta-
málaráðuneytið, 2002).
Átaksverkefni af þessu tagi hafa hins
vegar ekki virkað sem skyldi og árangur
af þeim verið skammvinnur (Blickenstaff,
2005). Undirliggjandi hugmyndafræði
verkefnanna hefur jafnframt verið gagn-
rýnd fyrir að vera ekki nægilega ígrunduð
og að sjónum sé beint að skjótvirkum
lausnum í stað þess að rýna í rætur vand-
ans. Gengið sé út frá því að vandamálið
felist í að konur skorti áhuga eða þekkingu
en litið sé framhjá félagslegum áhrifa-
þáttum sem einnig eru að verki, svo sem
félagsmótun, karllægri ásýnd greinanna
og menningunni innan þeirra (Abbiss,
2008; Craig, Lang og Fisher, 2008; Faulkner,
2001; Gilbert, 2001; Henwood, 1998; 2000;
Phipps; 2007). Blickenstaff (2005) vitnar
til lýsingar Eileen Byrne sem segir að ef
planta nær ekki að vaxa og dafna í garðin-
Hagnýtt gildi: Greinin veitir innsýn í menningu innan raun- og tæknivísindagreina í
Háskóla Íslands. Rannsóknin var unnin í samvinnu við jafnréttisnefnd Háskóla Íslands í
þeirri von að hægt væri að nýta upplýsingarnar við skipulag og framkvæmd jafnréttisum-
bóta við Háskólann og með því móti stuðla að fjölgun kvenna innan greinanna.